Крызісны для эканомікі год робіцца «залатым» для рыэлтарскіх арганізацый сталіцы. Сумарны рэальны попыт на жыллё ўжо перавысіў адпаведныя паказчыкі 2013, 2014 і 2015 гадоў. Сёлета восьмы месяц запар у сталіцы рэгіструецца больш за 1000 здзелак куплі-продажу кватэр.

Максімальны попыт на рынку прысутнічае ў сегменце бюджэтных кватэр. Паводле інфармацыі кіраўніцтва Беларускай асацыяцыі «Нерухомасць», заяўкі ад пакупнікоў часцей за ўсё тычацца кватэр коштам у сегменце ад 30 да 40 тысяч долараў. Звычайна ў гэты дыяпазон трапляюць аднапакаёвыя кватэры стандартнай планіроўкі або двухпакаёвыя «хрушчоўкі». Вядома, пакупнікі не супраць набываць маёмасць і яшчэ танней, але такіх аб`ектаў цяпер на рынку практычна няма. Самыя танныя аднапакаёвыя кватэры (34—37 тысяч долараў) прапануюцца на апошніх і першых паверхах старых пяціпавярховых дамоў у Заводскім раёне або ў Шабанах. Кватэры коштам да 40 тысяч долараў маюць сярэднюю плошчу ад 32 да 38 квадратных метраў.

У сталіцы кватэры з такім цэннікам звычайна патрабуюць абявязковага рамонту або маюць праблемных суседзяў. Таму кліенты з абмежаваным бюджэтам усё часцей прыглядаюцца ў бок бліжэйшага прыгарада Мінска. Сёння пакупнікі з задавальненнем уступаюць у долевае будаўніцтва, купляюць ужо гатовыя новабудоўлі або адносна таннае другаснае жыллё ў пасёлках недалёка ад сталіцы. Такая тэндэнцыя ёсць, але яна не галоўная. Большасць жыхароў Мінска з грашыма жадаюць жыць у мегаполісе.

Восенню суадносіны прададзеных і выстаўленых на продаж кватэр вярнуліся да паказчыкаў стабільнага рынку. Ці варта ў бліжэйшыя месяцы чакаць вяртання мінулай разнастайнасці варыянтаў? Цалкам магчыма, што нейкі патэнцыял для гэтага ёсць. Звычайна на рынку жылой нерухомасці ў Мінску прадстаўлена каля 7 тысяч кватэр. Часам пры адсутнасці попыту іх колькасць павялічваецца да 8—9 тысяч, як было ў сакавіку і красавіку. Пры актыўным попыце гэты паказчык зніжаецца да 6 тысяч жылых аб`ектаў. Напрыклад, па выніках кастрычніка ў Мінску прапанавалася 6 781 кватэра. Вядома, розныя фактары, такія, як рост «камуналкі» зімой, могуць падштурхнуць кагосьці з уласнікаў выставіць жыллё на продаж, але глабальна гэта не паўплывае на агульную сітуацыю, упэўнены рыэлтары.

Больш за тое, аналітыкі рынку сталічнай нерухомасці адзначаюць, што сярэдняя цана здзелак працягвае паціху расці. У кастрычніку больш здзелак праводзілася па цэнах, вышэйшых за сярэднія. Пакупнікі мірыліся з невялікімі (па мерках вясны) зніжкамі, калі аб`ект цалкам адпавядаў іх крытэрыям пошуку.

Сярэдняя цана кватэр у кастрычніку склала 1150 долараў за квадратны метр і за паўгода вырасла на 73 долары. Умоўныя 35 квадратных метраў аднапакаёвай кватэры падаражэлі за 6 месяцаў на 2,5 тысячы долараў, а ўмоўныя 55 метраў «двухпакаёўкі» — ужо на 4 тысячы долараў.

У кастрычніку аднапакаёвыя кватэры прадаваліся ў сярэднім за 42 500 долараў. Двухпакаёвыя — за 54 900 долараў. Трохпакаёвыя кватэры ў мінулым месяцы былі прададзены ў сярэднім за 70 000 долараў.

Спецыялісты адзначаюць, што масавага перапісвання «цэннікаў» не пачалося. Рынак дэманструе сваю гнуткасць і адначасова стабільнасць, лічаць яны.

Калі казаць пра цану здзелкі з кватэрамі стандартных спажывецкіх якасцяў, то на працягу гэтага года кошт квадратнага метра заставаўся ў сярэднім у раёне 1050 долараў, у залежнасці ад тыпаў жылля. Так, на працягу года прадаваліся кватэры па 800—900 долараў за квадратны метр («хрушчоўкі» ў старых панэльных дамах), але ёсць варыянты і па 1500—1700 долараў за «квадрат» — новыя кватэры сучаснай планіроўкі, часцей за ўсё з рамонтам, аздабленнем і нават мэбляй.

У сярэднім атрымліваецца каля 1000 долараў за квадратны метр прададзенага жылля. І, хутчэй за ўсё, у бліжэйшыя месяцы цана здзелак будзе балансаваць менавіта каля гэтай лічбы, адзначаюць эксперты. Такі прагноз тлумачыцца дысбалансам попыту і прапановы. Нягледзячы на тое, што колькасць прапанаваных кватэр на рынку застаецца прыблізна ранейшай, пакуль назіраецца дэфіцыт рэальных пакупнікоў з грашыма, каб набываць гэтыя аб`екты.

Стаўкі па крэдытах на жыллё працягваюць зніжацца. Калі яшчэ ў пачатку года яны складалі ад 30% да 42% гадавых, то цяпер банкі могуць прапанаваць крэдытны дагавор пад стаўку 19%—27%. Нагадаем некалькі асноўных асаблівасцяў крэдытаў на куплю нерухомасці. Па-першае, тэрмін такога крэдыту будзе значна большым — 20—25 гадоў. Па-другое, банк дасць грошы толькі ў тым выпадку, калі ў кліента ёсць уласныя зберажэнні — ад 10% да 30% ад агульнай цаны аб`екта. Да таго ж для афармлення такога крэдыту спатрэбіцца забеспячэнне. У якасці яго выступіць залог набытага жылля і, пры неабходнасці, паручыцельства.

Звычайна ў сістэмных дзяржаўных банках працэнты па крэдытах меншыя, чым у прыватных структурах, але і ўмовы там больш жорсткія. Акрамя закладу набываемага жылля, спатрэбяцца даведкі аб заробках і крэдытаатрымальнікаў і некалькіх паручыцеляў. Крэдытныя гісторыі апошніх будуць разглядаць таксама «пад лупай». Банкі вызначаюць максімальную суму жыллёвага крэдыту, як правіла, у межах валютнага эквіваленту да 150 тысяч долараў. Нават палову гэтай сумы сярэднестатычны работнік не пацягне разам з паручыцелямі.

Больш рэальна разгледзець варыянт, калі кліенту на куплю або будаўніцтва сваёй кватэры не хапае 15 тысяч долараў, або каля 30 тысяч рублёў. Калі ўдасца атрымаць крэдыт на такую суму пад 22% гадавых і тэрмінам на 20 гадоў, то штомесячны плацёж складзе прыкладна 647 рублёў, а пераплата — больш 64 тысяч рублёў. Сярэднямесячны даход для такога крэдыту павінен складаць не менш 1020 рублёў.

Па асобных праектах банкі і забудоўшчыкі прапануюць спецыяльныя ўмовы і партнёрскія праграмы для куплі і будаўніцтва жылля. Стаўкі па такіх крэдытах складуць 15%—29%, а ў астатнім ўмовы вельмі падобныя на звычайныя крэдыты.

Сяргей Куркач
kurkасh@zvіаzdа.bу
Звязда, 22 лістапада 2016