Мы не станем прымаць надыктаванае нам звонку рашэнне, заявіў прэм`ер-міністр Раман Галоўчанка ў час пасяджэння пятай сесіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі сёмага склікання.

Сёння ў Авальнай зале ён прадставіў у першым чытанні законапраект "Аб змяненні Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь".

"Больш за чвэрць стагоддзя мінула з моманту, калі ў сценах Авальнай залы быў прыняты наш Асноўны закон, які на доўгія гады замацаваў уласны шлях развіцця маладой суверэннай дзяржавы. Закладзеныя ў той перыяд канстытуцыйныя асновы беларускай дзяржаўнасці забяспечваюць неабходныя ўмовы для таго, каб Беларусь стала моцнай і стабільнай краінай, сапраўднай дзяржавай для народаў. Відавочна, што самастойны палітычны суб`ект у цэнтры Еўропы, які не жадае гуляць па навязаных звонку правілах, шмат каму не дае спакою. У ход ідуць самыя езуіцкія метады і прыёмы - ад хлусні да надуманых санкцый", - сказаў Раман Галоўчанка.

Паводле яго слоў, падзеі апошняга часу даказалі, што мы не станем прымаць надыктаванае нам звонку рашэнне. "І будзем рашэнне прымаць самі, заснаванае на патрэбах і запатрабаваннях беларускага грамадства. Менавіта такім рашэннем з`яўляецца прадстаўлены сёння законапраект, - адзначыў прэм`ер. - Гэты дакумент прадугледжвае карэкціроўку Канстытуцыі ў частцы правядзення выбараў дэпутатаў парламента і мясцовых Саветаў дэпутатаў у адзіны дзень, а таксама прадаўжэнне кадэнцыі мясцовых Саветаў дэпутатаў 28-га склікання. Такая прапанова атрымала канкрэтныя юрыдычныя фармулёўкі ў выніку агульнанацыянальнага збору ініцыятыў па змяненні Канстытуцыі. Грамадзяне накіроўвалі значную колькасць прапаноў, якія змяшчалі меркаванне аб мэтазгоднасці адначасовага правядзення выбараў дэпутатаў усіх узроўняў".

Гэта ініцыятыва прайшла высокапрафесійную экспертную ацэнку Канстытуцыйнай камісіі, падтрымана Нацыянальным сходам і па яго хадайніцтве ўнесена кіраўніком дзяржавы ў парламент. "У гэтым кантэксце хачу асабліва адзначыць актыўную пазіцыю нашых суграмадзян, іх неабыякавасць да палітычнай будучыні краіны. І няма сумненняў, што такая ініцыятыва, што ідзе ад людзей, будзе служыць на карысць Беларусі, - падкрэсліў Раман Галоўчанка. - Хтосьці можа задацца пытаннем: чаму цяпер, чаму не ў ходзе рэферэндуму па змяненні Канстытуцыі? І навошта трэба прымаць гэта рашэнне фактычна напярэдадні правядзення гэтага самага рэферэндуму? Я растлумачу. У адпаведнасці з дзеючым канстытуцыйна-прававым рэгуляваннем наступныя выбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў павінны адбыцца ў пачатку 2022 года, а ў парламент - у 2023-м. Такім чынам, у выпадку замацавання па выніках рэферэндуму ў Канстытуцыі адзінага электаральнага дня, дэпутаты мясцовых Саветаў, выбраныя ў 2022 годзе, будуць ажыццяўляць свае паўнамоцтвы крыху больш за год - да выбараў у парламент 2023 года. Такі кароткі тэрмін паўнамоцтваў неспрыяльна паўплывае на эфектыўнасць іх работы і панізіць цікавасць да вылучэння кандыдатаў на выбары 2022 года. А выбраныя ў студзені будучага года дэпутаты за адведзены прамежак часу аб`ектыўна не змогуць забяспечыць рэалізацыю сваіх паўнамоцтваў у частцы выканання праграм і наказаў выбаршчыкаў".

Замацаваны ў законапраекце падыход дазволіць мясцовым Саветам дэпутатаў 28-га склікання ажыццяўляць свае паўнамоцтвы да пачатку тэрміну паўнамоцтваў мясцовых Саветаў, выбраных у адзіны дзень галасавання. Такім чынам будуць нівеліраваны названыя непажаданыя наступствы.

Адначасова палажэнні законапраекта накіраваны на ўстанаўленне дадатковых пераваг. "Першая - эканомія бюджэтных сродкаў. Прывяду некалькі лічбаў. Так, для правядзення выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў 2022 года неабходна каля Br25 млн. Палавіна гэтай сумы - Br12 млн 916 тыс. - прадугледжаны ўжо ў бюджэце на 2021 год. У выпадку рэалізацыі палажэнняў законапраекта прадугледжаныя сродкі будуць сэканомлены. Акрамя таго, сінхранізацыя выбарчых кампаній створыць дадатковыя ўмовы для аптымізацыі расходаў на будучых этапах грамадска-палітычнага жыцця ў краіне. Вядома, гэта не азначае аўтаматычнага скарачэння фінансавых выдаткаў удвая. З павелічэннем нагрузкі на ўчастковыя камісіі вырасце і ўдзельная вага расходаў на іх утрыманне, з`явяцца дадатковыя затраты на выраб друкаванай прадукцыі, аплату працы, транспартныя расходы і іншае. Разам з тым відавочны патэнцыял для эканоміі ёсць і трэба ім скарыстацца", - сказаў Раман Галоўчанка.

Другі момант - упарадкаванне электаральных цыклаў. "Асноўным законам краіны ўстаноўлены аднолькавы тэрмін паўнамоцтваў дэпутацкага корпуса ўсіх узроўняў - гэта 4 гады. Прапанаваны законапраектам падыход спросціць механізм назначэння выбараў, дасць магчымасць павысіць якасць кантролю за выкананнем патрабаванняў выбарчага заканадаўства, створыць умовы для наладжвання дзейсных камунікацый паміж прадстаўнічымі інстытутамі ўсіх узроўняў і іх грамадзянскай супольнасцю. Кандыдатам і іх ініцыятыўным групам, якія прадстаўляюць адны і тыя ж палітычныя сілы, стане лягчэй праводзіць перадвыбарную агітацыю. Аднаразовае наведванне выбарчых участкаў мае перавагу і з санітарна-эпідэміялагічнага пункту гледжання, што немалаважна ва ўмовах з`яўлення новых выклікаў у сферы эпідбяспекі, - удакладніў прэм`ер. - Трэцяе - адзіны дзень галасавання дазволіць сканцэнтраваць актыўнасць выбаршчыкаў, планамерна ўвесці вылучэнне кандыдатаў у перадвыбарную агітацыю, што прадаставіць дадатковыя гарантыі выбарчых правоў грамадзян - ад права быць выбраным да забеспячэння волевыяўлення. Прагназуецца, што адзіны дзень галасавання дасць выбарам дэпутатаў мясцовых Саветаў і Палаты прадстаўнікоў аднолькавую значнасць. Пры гэтым павысіцца інфармаванасць людзей аб народных выбранніках ва ўсіх інстытутах прадстаўнічай дэмакратыі, што дасць магчымасць лепш разабрацца ў нюансах выбарчага працэсу".

Адзіны выбарны дзень - гэта не наша ноу-хау. "Канцэпцыя адзіных дзён галасавання існуе ў выбарчым заканадаўстве многіх дзяржаў Еўропы, а таксама ў ЗША, Канадзе і Мексіцы. У Расійскай Федэрацыі адзіны дзень галасавання ўпершыню прайшоў у 2006 годзе і з таго часу там прытрымліваюцца такога электаральнага алгарытму. У рамках Садружнасці Незалежных Дзяржаў дзейнічаюць рэкамендацыі 2014 года, якія прадугледжваюць магчымасць замацавання ў нацыянальным заканадаўстве дзяржаў Садружнасці прадпісанняў аб адзіным дні галасавання на мясцовых выбарах і рэферэндумах. На думку экспертаў, такая ўніфікацыя ўдасканальвае выбарчы працэс, дазваляе упарадкаваць тэрміны правядзення выбараў і захоўваць стабільнасць палітычнай сістэмы", - сказаў на заканчэнне Раман Галоўчанка.

25 чэрвеня 2021, Мінск
БЕЛТА