23 кастрычніка ў канфэрэнц-залі Чырвонага касьцёлу Менску адбыўся чарговы ХІ зьезд Таварыства беларускай мовы.
На зьезд прыбылі каля 120 дэлегатаў, некалькі дзясяткаў ганаровых гасьцей, прадстаўнікоў творчай і навуковай інтэлігенцыі – народная артыстка Беларусі Зінаіда Бандарэнка, паэт Анатоль Вярцінскі, мастак Аляксей Марачкін, ксёндз Ўладзіслаў Завальнюк, перакладчык Лявон Баршчэўскі ды іншыя. Былі і замежныя госьці зь Беласточчыны. Прысутнічалі прадстаўнікі Міністэрства культуры і Міністэрства адукацыі. У прэзыдыюме — Алег Трусаў, Радзім Гарэцкі, Алена Анісім.
Са справаздачай выступіў старшыня ТБМ Алег Трусаў. Ён распавёў пра дасягненьні за апошнія 3 гады. Упершыню на дзяржаўным узроўні былі адзначаныя 600-я ўгодкі Грунвальдзкай бітвы. Адбыліся 3 агульнанацыянальныя дыктоўкі. Заснаваны часопіс для моладзі “Верасень”. На АНТ у ранішняй праграме зьявілася адмысловая рубрыка па навучаньню беларускай мове. Выйшлі статуты Ўзброеных сіл на беларускай мове. Ідзе праца над ставарэньнем парталу ТБМ у інтэрнэце. Пашыраецца колькасьць сяброў Таварыства — да прыкладу, у Лідзе ў ТБМ уступіла больш за 200 маладых людзей — навучэнцаў каледжаў.
Намесьнік старшыні ТБМ старшыня менскай гарадзкой арганізацыі Алена Анісім распавяла пра шматлікія навуковыя і адукацыйныя праекты. Зараз ідзе праца над перакладам Правілаў дарожнага руху. Але тут патрэбна супрацоўніцтва з ўладнымі структурамі, заўважыла спадарыня Анісім.
З кароткімі паведамленьнямі выступілі кіраўнікі абласных філіяў ТБМ, моладзевых структур, галоўныя рэдактары тыднёвіка “Новы час” Аляксей Кароль і органа ТБМ газэты “Наша слова” Станіслаў Суднік.
Лінгвіст Вінцук Вячорка адзначыў, што ў цэлым моўная сытуацыя ў краіне горшая, чым у камуністычныя гады.
Страты, што адбыліся за апошнія гады, жахлівыя: катастрафічна падае колькасьць беларускамоўных школ і клясаў. Колькасьць абітурыентаў, што здаюць цэнтралізаванае тэставаньне па беларускай мове, скарацілася на 25%. Нельга параўнаць нацыянальнае тэлебачаньне і радыё, якім ў 1980-х кіраваў Генадзь Бураўкін зь цяперашнімі электроннымі СМІ, якімі кіруе Генадзь Давыдзька. Засмучаюць і вынікі перапісу насельніцтва — беларусы сталі меншасьцю, бо менш за 30% лічаць беларускую мову мовай зносін. І ТБМ павінна стаць ужо праваабарончай арганізацыяй. Павінна быць створаная грамадзкая рада барацьбы за моўныя правы.
Патрэбны прававы інстытут і юрысты для абароны беларускай мовы. Сам Вінцук Вячорка гатовы аказаць прававую дапамогу кожнаму, хто сутыкаецца з моўнай дыскрымінацыяй.
Дэлегаты зьезду ТБМ выступілі са зваротам да ўладаў Беларусі абвясьціць наступны, 2012 год “Годам беларускай мовы” у гонар юбілеяў клясыкаў беларускай літаратуры Якуба Коласа і Янкі Купалы.
Вострая дыскусія разгарнулася вакол прапановы Рады ТБМ зьвярнуцца да заканадаўчых органаў улады і прыняць дадатак “Аб дзяржаўнай падтрымцы беларускай мовы” у Закон аб мовах. Лінгвіст Вінцук Вячорка распрацаваў свой праект Закону "Аб беларускай мове". У прыватнасьці, ён прапануе асобнымі разьдзеламі замацаваць у законе "Дзяржаўныя гарантыі права выкарыстоўваць беларускую мову" і "Дзяржаўныя гарантыі аховы і разьвіцьця беларускай мовы", а таксама пры Міністэрстве культуры стварыць Дзяржаўную інспэкцыю з шырокімі паўнамоцтвамі, якая будзе кантраляваць выкананьне Закону.
Зьезд даручыў рэдакцыйнай групе прааналізаваць усе прапановы і заўвагі і прадставіць канцэпцыю закону на разгляд Сакратарыяту ТБМ, які да 25 сьнежня павінен накіраваць яе ў заканадаўчыя органы Рэспублікі Беларусь.
Старшынём Таварыства беларускай мовы зноў абраны Алег Трусаў.
Іна Студзінская
Радыё Свабода, 23 кастрычніка 2011
Са справаздачай выступіў старшыня ТБМ Алег Трусаў. Ён распавёў пра дасягненьні за апошнія 3 гады. Упершыню на дзяржаўным узроўні былі адзначаныя 600-я ўгодкі Грунвальдзкай бітвы. Адбыліся 3 агульнанацыянальныя дыктоўкі. Заснаваны часопіс для моладзі “Верасень”. На АНТ у ранішняй праграме зьявілася адмысловая рубрыка па навучаньню беларускай мове. Выйшлі статуты Ўзброеных сіл на беларускай мове. Ідзе праца над ставарэньнем парталу ТБМ у інтэрнэце. Пашыраецца колькасьць сяброў Таварыства — да прыкладу, у Лідзе ў ТБМ уступіла больш за 200 маладых людзей — навучэнцаў каледжаў.
Намесьнік старшыні ТБМ старшыня менскай гарадзкой арганізацыі Алена Анісім распавяла пра шматлікія навуковыя і адукацыйныя праекты. Зараз ідзе праца над перакладам Правілаў дарожнага руху. Але тут патрэбна супрацоўніцтва з ўладнымі структурамі, заўважыла спадарыня Анісім.
З кароткімі паведамленьнямі выступілі кіраўнікі абласных філіяў ТБМ, моладзевых структур, галоўныя рэдактары тыднёвіка “Новы час” Аляксей Кароль і органа ТБМ газэты “Наша слова” Станіслаў Суднік.
Лінгвіст Вінцук Вячорка адзначыў, што ў цэлым моўная сытуацыя ў краіне горшая, чым у камуністычныя гады.
Страты, што адбыліся за апошнія гады, жахлівыя: катастрафічна падае колькасьць беларускамоўных школ і клясаў. Колькасьць абітурыентаў, што здаюць цэнтралізаванае тэставаньне па беларускай мове, скарацілася на 25%. Нельга параўнаць нацыянальнае тэлебачаньне і радыё, якім ў 1980-х кіраваў Генадзь Бураўкін зь цяперашнімі электроннымі СМІ, якімі кіруе Генадзь Давыдзька. Засмучаюць і вынікі перапісу насельніцтва — беларусы сталі меншасьцю, бо менш за 30% лічаць беларускую мову мовай зносін. І ТБМ павінна стаць ужо праваабарончай арганізацыяй. Павінна быць створаная грамадзкая рада барацьбы за моўныя правы.
Патрэбны прававы інстытут і юрысты для абароны беларускай мовы. Сам Вінцук Вячорка гатовы аказаць прававую дапамогу кожнаму, хто сутыкаецца з моўнай дыскрымінацыяй.
Дэлегаты зьезду ТБМ выступілі са зваротам да ўладаў Беларусі абвясьціць наступны, 2012 год “Годам беларускай мовы” у гонар юбілеяў клясыкаў беларускай літаратуры Якуба Коласа і Янкі Купалы.
Вострая дыскусія разгарнулася вакол прапановы Рады ТБМ зьвярнуцца да заканадаўчых органаў улады і прыняць дадатак “Аб дзяржаўнай падтрымцы беларускай мовы” у Закон аб мовах. Лінгвіст Вінцук Вячорка распрацаваў свой праект Закону "Аб беларускай мове". У прыватнасьці, ён прапануе асобнымі разьдзеламі замацаваць у законе "Дзяржаўныя гарантыі права выкарыстоўваць беларускую мову" і "Дзяржаўныя гарантыі аховы і разьвіцьця беларускай мовы", а таксама пры Міністэрстве культуры стварыць Дзяржаўную інспэкцыю з шырокімі паўнамоцтвамі, якая будзе кантраляваць выкананьне Закону.
Зьезд даручыў рэдакцыйнай групе прааналізаваць усе прапановы і заўвагі і прадставіць канцэпцыю закону на разгляд Сакратарыяту ТБМ, які да 25 сьнежня павінен накіраваць яе ў заканадаўчыя органы Рэспублікі Беларусь.
Старшынём Таварыства беларускай мовы зноў абраны Алег Трусаў.
Іна Студзінская
Радыё Свабода, 23 кастрычніка 2011
Ссылка на текущий документ: http://belarus.kz/aktueller/2-3/443/10067
Текущая дата: 26.12.2024