Resort finansów przekazał, że nie prowadzi prac nad zmianą przepisów dot. opodatkowania napojów alkoholowych.

Parlamentarny Zespół ds. Rozwiązywania Problemów Uzależnień dyskutował w środę m.in. o dostępności ekonomicznej napojów alkoholowych i dodatkowych źródłach finansowana profilaktyki i lecznictwa uzależnień. Spotkanie dotyczyło zarówno uzależnień od substancji psychoaktywnych, jak i uzależnień behawioralnych (czyli od określonych zachowań – np. hazardu, zakupów czy korzystania z internetu).

Dyrektor Departamentu Podatku Akcyzowego w Ministerstwie Finansów Monika Jurkowska poinformowała, że wpływy do budżetu z tytułu napojów alkoholowych stanowiły w 2015 r. ponad 17 proc. łącznych wpływów z podatku akcyzowego i wynosiły ok. 11,1 mld zł. "Stawki akcyzy na piwo i napoje spirytusowe są ok. 2,5 raza wyższe od minimów unijnych, w przypadku wina - 18 państw członkowskich ma stawki niższe niż polskie" – powiedziała.

Przedstawicielka MF zapewniała, że resort na bieżąco monitoruje rynek wyrobów alkoholowych i analizuje możliwe modyfikacje systemu podatkowego. "W chwili obecnej nie są prowadzone prace, które miałyby na celu zmianę przepisów dotyczących poziomu opodatkowania napojów alkoholowych" – zaznaczyła. Przypomniała, że dochody z akcyzy stanowią dochód budżetu państwa, co oznacza, że nie są przekazywane na konkretny cel, lecz są dystrybuowane zgodnie z potrzebami i możliwościami budżetowymi.

"Spożycie alkoholu w Polsce wzrasta, to rzecz, która z perspektywy zdrowia publicznego mocno niepokoi Ministerstwo Zdrowia" – powiedział podczas posiedzenia zespołu wiceminister Zbigniew Król.

Dariusz Poznański z Departamentu Zdrowia Publicznego MZ, mówiąc o udziale samorządów w profilaktyce uzależnień, ocenił, że najważniejsza jest realizacja przez nie rekomendowanych programów. "Takie rekomendowane programy profilaktyczne realizowane były w 660 gminach, to wzrost +rok do roku + o ok. 9 proc. Ze sprawozdań wynika, że uczestniczyło w nich 272 tys. dzieci, przy zaangażowaniu ok. 18 tys. nauczycieli i 57 tys. rodziców" – poinformował. Samorządy lokalne, jak przekazał, wydały na programy rekomendowane ok. 6 mln zł.

Przedstawiciel MZ zauważył, że znacznie więcej - prawie 1600 - gmin realizowało inne, bardzie autorskie programy profilaktyczne, co do których – jak zaznaczył – nie ma takiej potwierdzonej skuteczności. Udział w nich wzięło 1,5 mln zł uczniów, 72 tys. nauczycieli, 213 tys. rodziców. Na te programy profilaktyczne gminy przeznaczyły ponad 37 mln zł. Inne działania, które są realizowane w ramach profilaktyki, to - jak wymieniał Poznański - m.in. prelekcje, pogadanki, konkursy, imprezy sportowe.

Jak powiedział Poznański, ministerstwo ma wątpliwości co do skuteczności realizowanych programów profilaktycznych. "Stąd nasze nieustanne nakłanianie jednostek samorządu terytorialnego o korzystanie w pierwszym rzędzie z programów rekomendowanych, by efektywność wydawanych środków była jak największa" – wyjaśnił. Przypomniał, że również urzędy marszałkowskie wspierają i finansują realizację programów dotyczących profilaktyki uzależnień.

Przedstawiciel MZ podkreślił, że jednostki samorządowe wspierają leczenie także w ramach gminnych programów. Jak wyjaśnił, samorządy gminne w miarę możliwości zwiększają dostępność terapii i rehabilitacji oraz pomocy prawnej i psychologicznej dla osób uzależnionych i ich rodzin. Jednak - zauważył - "niepokojącym zjawiskiem" jest to, że gminy wycofują się stopniowo ze wsparcia. Rośnie odsetek tych, które w ogóle nie wspierają leczenia odwykowego. "W 2010 r. było to 53 proc. gmin, w 2015 r. już 60 proc. gmin nie przeznaczało na to żadnych środków" – poinformował Poznański.

Mówiąc o dodatkowych źródłach finansowania leczenia i profilaktyki uzależnień i uzależnień behawioralnych, Poznański przypomniał, że jest nim - utworzony w 2009 r. - Fundusz Rozwiązywania Problemów Hazardowych, którego źródła przychodu pochodzą z gier liczbowych. Z tych środków finansowanych jest – jak wyliczał - pięć rodzajów działań, m.in. wspieranie badań naukowych nad uzależnieniami oraz podnoszenie jakości profilaktyki i terapii. "Na koniec grudnia 2016 r. wydatkowanie wynosiło ok. 9,2 mln zł, tj. 70 proc. planu rocznego" – podał Poznański.

Przypomniał, że od 2015 r. ze środków Funduszu można wspierać inne zadania z zakresu zdrowia publicznego np. związane ze zdrowiem psychicznym. "W ubiegłym roku rozpoczęliśmy procedury konkursowe na inne zadania, które są finansowane z Funduszu Hazardowego, dotyczące nie tylko uzależnień behawioralnych, ale również profilaktyki depresji czy samobójstw" – poinformował.

Katarzyna Lechowicz Dyl
PAP, 22 marca 2017