Jego celem jest zwrócenie uwagi na prawa takich osób oraz umożliwienie im uzyskania porad prawników różnych specjalności.

Jak przypomina Ministerstwo Sprawiedliwości, idea Tygodnia zrodziła się w 2000 r. i jest związana z obchodzonym 22 lutego Międzynarodowym Dniem Ofiar Przestępstw, który został ustanowiony na mocy ustawy z 2003 r.

Do 2012 r. akcja nosiła nazwę Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw, ale zmieniono ją na Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem, by - jak tłumaczono - unikać wiktymizowania osób zgłaszających się po wsparcie, które zwracały uwagę na niekorzystne dla nich skojarzenia ze słowem "ofiara".

Do 2010 r. Tydzień Pomocy był organizowany w sądach, gdzie odbywały się dyżury, podczas których porad prawnych udzielali prawnicy reprezentujący różne grupy zawodowe. Jednak, jak podało MS, dyżury te nie spotkały się z oczekiwanym zainteresowaniem, poza tym po informacje prawne zwracały się również osoby niebędące pokrzywdzonymi przestępstwem. Dlatego obecnie zainteresowani poradą mogą zgłaszać się po pomoc do Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem oraz podmiotów, które otrzymały dotację w ramach Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Podczas tegorocznej edycji Tygodnia (23-28 lutego) pomoc będzie można uzyskać w 30 ośrodkach w całym kraju; dyżury w nich będą pełnione od poniedziałku do piątku w godzinach od 10 do 18 oraz w sobotę w godzinach od 10 do 13. Informacji prawnej będą udzielać nie tylko adwokaci, radcowie prawni, aplikanci adwokaccy i radcowscy, ale także prokuratorzy i policjanci oraz - w zakresie postępowania wykonawczego - kuratorzy sądowi i komornicy. Jednocześnie osoby pokrzywdzone będą mogły uzyskać pomoc psychologiczną.

Według resortu, w ostatnich latach w czasie Tygodnia pomocy udawało się jej udzielić około 2 tysiącom zainteresowanych. "Jesteśmy gotowi na więcej" - deklaruje wiceminister sprawiedliwości Wojciech Węgrzyn. Jak mówi, resortowi zależy na dotarciu z pozytywnym przekazem do pokrzywdzonych, aby nie bali się zwrócić o pomoc. "Słysząc w mediach o przypadkach, gdy pokrzywdzony nie doczekał się pomocy, inni pomyślą, że tak jest zawsze. A mamy wiele przykładów, gdy udało się pomóc, warto o nich mówić" - podkreśla.

Informacje na temat różnych rodzajów przestępstw oraz pomocy, jaką można uzyskać, znaleźć można także na stronie: pokrzywdzeni.gov.pl.

W organizację Tygodnia, oprócz Ministerstwa Sprawiedliwości, włączyły się: Prokuratura Generalna, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Komenda Główna Policji, Krajowa Rada Kuratorów, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Komornicza, Krajowa Rada Notarialna oraz Komenda Główna Straży Granicznej.

Obecnie Sejm pracuje nad senackim projektem nowelizacji przepisów o kompensatach dla ofiar przestępstw. Propozycję, która ma umożliwić szerszy dostęp do kompensat, uznali za potrzebną przedstawiciele wszystkich klubów. Senat, który przygotował projekt, dowodził, że instrument państwowej kompensaty nie był do tej pory wystarczająco wykorzystywany, m.in. w związku z ograniczeniami zawartymi w ustawie o kompensatach dla ofiar przestępstw z 2005 r. Na problem wskazywała m.in. RPO.

Nowelizacja ma m.in. zmienić generalną zasadę - kompensata nie będzie przysługiwała ofiarom przestępstwa, tylko szerzej - czynu zabronionego. Taka zmiana - zdaniem senatorów - spowoduje, że z kompensat będzie mogła skorzystać większa liczba osób, np. osoby pokrzywdzone, gdy nie jest znany sprawca czynu lub jest on niepoczytalny.

Senacka inicjatywa zakłada też możliwość przyznania zaliczki na kompensatę, która dla ofiar czynów zabronionych, lub ich najbliższych - np. w przypadku śmierci ofiary - ma być szybką i realną pomocą w trudnej sytuacji. Obecnie ustawa przewiduje, że kompensata nie może przekroczyć 12 tys. zł. W propozycji Senatu zaproponowano podwyższenie kwoty maksymalnej do 25 tys. zł, zaś w przypadku śmierci ofiary kompensata mogłaby dochodzić do 60 tys. zł.

Według obowiązującej ustawy kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty związane z leczeniem i rehabilitacją oraz koszty pogrzebu. W myśl propozycji Senatu prawa do kompensaty nie będą miały wyłącznie osoby będące na utrzymaniu ofiary przestępstwa, która poniosła śmierć. Prawo do niej mają uzyskać też np. rodzice dzieci będących ofiarami przestępstw.

Z informacji RPO wynika, że sądy w latach 2006-2013 rozpatrzyły 1449 wniosków, przyznając kompensatę w 350 przypadkach, co oznacza przyznanie średnio 44 kompensat rocznie. Z 70 mln zł rezerwowanych w budżecie na ten cel wykorzystywany jest zaledwie ułamek tej kwoty.

Jakub Kamiński, Warszawa
PAP, 22 lutego 2015