Ceny żeli antybakteryjnych w sklepach i na bazarach potrafią przyprawić o ból głowy. O ile się je w ogóle dostanie, bo w drogeriach czy supermarketach półki z produktami antybakteryjnymi są wymiecione do czysta, zaś obiecywanego przez państwowe koncerny taniego płynu do odkażania praktycznie nie ma w sprzedaży. Na przykład Orlen chwali się tym, że produkuje go na bieżąco, ale kupienie płynu na stacji benzynowej graniczy z cudem.

Na rynku funkcjonuje mnóstwo produktów do rąk z uwidocznioną na etykiecie obietnicą "zabijania zarazków”. Tylko co to są zarazki i na czym ma polegać ich zabijanie?

Na naszych dłoniach może znajdować się nawet do kilku milionów bakterii i wirusów, które w łatwy i szybki sposób mogą dostać się do naszego organizmu, wywołując choroby. Jako pierwszy i najważniejszy środek zapobiegawczy wskazywana jest dokładna higiena dłoni przy pomocy wody i mydła. Nie zawsze jednak mamy dostęp do bieżącej wody. W takich momentach warto sięgnąć po odpowiednie środki, które usuną z dłoni wszystkie zarazki, czyli wirusy, bakterie i grzyby.

Warto pamiętać o tym, że środki antybakteryjne działają – jak sama nazwa wskazuje – na bakterie. Tymczasem wirusy to zupełnie inny rodzaj "zarazków" i niszczy się je w inny sposób. Wbrew pozorom słynny koronawirus nie jest wysoce odporny. Jego białkową otoczkę stosunkowo łatwo zniszczyć, ale z pewnością nie środkiem na bakterie.

Problem z żelami i środkami antybakteryjnymi polega też na tym, że w zasadzie nie są one przeznaczone do zabijania tych bakterii. W branży to słowo rozumiane jest raczej jako „niesprzyjający” bakteriom niż faktycznie skutecznie zabijający mikroorganizmy chorobotwórcze.

Co ważniejsze – produkty antybakteryjne są przeważnie rejestrowane jako kosmetyki. Oznacza to, że zgodnie z ustawą, nie muszą posiadać badań mikrobiologicznych, potwierdzających skuteczność bójczą wobec bakterii.

Większość żeli antybakteryjnych zawiera mniej niż 50 proc. alkoholu. Natomiast preparaty dezynfekcyjne mają w swoim składzie 60 – 70 proc. alkoholu. To właśnie alkohol jest tym składnikiem, który w stężeniu 60–80 proc. eliminuje z rąk zarazki.

Aby preparat dezynfekcyjny działał bójczo na wirusy osłonkowe, powinien zawierać minimum 60 proc. alkoholu. Wirusy osłonkowe to choćby wirus grypy, koronawirus czy HIV. Warto jednak pamiętać też o innych wirusach, które potrafią bardzo poważnie osłabić organizm. A to w przypadku zachorowania na COVID-19 może być kwestią życia i śmierci. Na wirusy rota, noro i nieosłonkowe skutecznie działa alkohol w stężeniu przynajmniej 70 proc.

Na etykietach środków do dezynfekcji podaje się czas działania oraz zalecaną ilość, jaką należy zastosować, by osiągnąć spektrum bójcze. Znajduje się tam także numer pozwolenia na obrót wydany przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Preparaty dezynfekcyjne podlegają pod ustawę o produktach biobójczych i muszą być przebadane na skuteczność bójczą wobec mikroorganizmów chorobotwórczych, deklarowanych przez producenta na etykiecie (np. bakterii, wirusów, grzybów, prątków gruźlicy). Badania mikrobiologiczne dla preparatów dezynfekcyjnych wykonywane są w akredytowanych laboratoriach, które potwierdzają skuteczność zgodnie z aktualnymi normami.

Reasumując – producent żelu antybakteryjnego jedynie deklaruje, że jego produkt zabija bakterie. Producent środka dezynfekującego musi udowodnić, że jego środek faktycznie zabija wszelkie mikroby, w tym wirusy. Chociaż w tym kontekście bardziej odpowiednie jest słowo "niszczy". Nie można przecież zabić czegoś, co nie żyje - a wirus nie jest organizmem.

Konrad Bagiński
Wirtualna Polska, 23 marca 2020