Беларусь яшчэ ў савецкія часы была адным з навуковых цэнтраў, дзе сур’ёзна вывучалі лазеры. І праз гады пасля развалу Савецкага Саюза айчынныя навукоўцы не толькі не растрацілі патэнцыял і кампетэнцыі, але сур’ёзна пайшлі наперад.

Цяпер перспектыўнымі распрацоўкамі з выкарыстаннем лазерных тэхналогій займаецца прадпрыемства "НТЦ "ЛЭМТ", якое зусім не навічок у аптычнай галіне і добра вядома спецыялістам не толькі ў рэспубліцы, але і за мяжой.

У эпоху шырокамаштабнага выкарыстання БПЛА ў Мінску вырашылі распрацаваць сістэму, здольную знішчаць паветраныя аб’екты, якія ўяўляюць пагрозу, пры дапамозе лазера.

Цяпер ужо ёсць сабраны ўзор прылады, які складаецца з самастойных крыніц сілкавання, ахалоджвання, працоўнага месца і рухомай устаноўкі, злучанай з крыніцай лазернага выпраменьвання.

"Гэта ўстаноўка займаецца яго факусоўкай, навядзеннем і, адпаведна, паражэннем пэўных цэлей", - расказаў спецыяліст прадпрыемства "НТЦ "ЛЭМТ".

Паводле яго слоў, праект вырас з мабільнай лазернай лабараторыі, перад якой стаяла мэта вывучыць паражаючыя магчымасці лазера ў розных рэжымах, умовах і дыстанцыях. Праект дазваляў ацаніць шкоду, якая наносіцца розным тыпам канструкцыйных матэрыялаў, у тым ліку і тых, з якіх вырабляюць БПЛА.

Перад любымі канструктарамі лазерных сістэм, і ўжо тым больш баявога прызначэння, стаіць цэлы шэраг задач, якія патрабуюць сур’ёзных канструктарскіх рашэнняў, пачынаючы з канцэпцыі выкарыстання.

"Беспілотнік, у першую чаргу – гэта малапамерная цэль, здольная хутка перамяшчацца. А гэта значыць, што, акрамя магчымасцей лазера, мы павінны ўлічваць характарыстыкі паваротнай платформы, памер і шырыню пучка, якім будзем гэты беспілотнік лавіць, параметры магутнасці і энергіі лазернага выпраменьвання", - растлумачыў спецыяліст.

Вывесці беспілотнік са строю пры дапамозе лазера можна, і для гэтага трэба парушыць або працу апаратнай часткі (прыборы навядзення, сэнсары, камеры, платы кіравання), або разбурыць канструкцыю планёра ці дрона, тых яго частак, што адказваюць за аэрадынаміку. У квадракоптара, напрыклад, для гэтага дастаткова вывесці са строю адзін з вінтоў.

Спецыялістам важна дабіцца таго, каб у лазерным пучку была высокая шчыльнасць размеркавання энергіі, а яна залежыць ад дыстанцыі, на якой працуе лазер. Для знішчэння беспілотніка трэба знайсці ўдалае спалучэнне такіх параметраў, як хуткасць і вугал працы паваротнай платформы, памер лазернага пучка і час, дастатковы для нанясення шкоды.

Сістэма, створаная на беларускім прадпрыемстве, можа працаваць у комплексе з рознымі радыёлакацыйнымі сістэмамі, таму што ўласная оптыка, устаноўленая на лазеры, мае патрэбу ў цэлеўказанні.

"Першасным пры выяўленні цэлі з’яўляецца радыёлакатар, таму што ён засякае цэль, якая рухаецца, вызначае яе прыкладныя параметры, напрамак руху, хуткасць і самае галоўнае – каардынаты, дзе ён быў засечаны", - расказаў спецыяліст.

Далей на цэль наводзіцца оптыка ў аўтаматычным рэжыме, або сігнал паступае аператару, які сам назірае за цэллю, аналізуе інфармацыю пры дапамозе камеры, цеплавізара і лазернага дальнамера.

Безумоўна, беспілотнікі можна знішчаць традыцыйным спосабам, у тым ліку, з дапамогай буйнакаліберных кулямётаў або зенітных установак. Праўда, у гэтым выпадку ўзнікаюць цяжкасці з балістычным разлікам, уводам апярэджання і колькасцю боепрыпасаў, неабходных для нанясення паражэння.

"У лазернай зброі пры гэтым ёсць бясспрэчныя перавагі, нягледзячы на ​​вялікія інвестыцыі ў пачатку, удзельны кошт выкарыстання гэтай сістэмы пасля ўводу ў строй мінімальны – кошт электраэнергіі, спажытай за час працы сістэмы", - лічыць спецыяліст.

Беларуская сістэма ўстанаўліваецца ў спецыяльныя кантэйнеры, лазер высоўваецца на платформе непасрэдна ў момант выкарыстання і працуе на імпульснай аснове, а значыць заўважыць успышку энергіі можна будзе толькі падчас актыўнага паражэння цэлі.

Акрамя гэтага, увесь комплекс можа ўстанаўлівацца не толькі ў спецыяльных памяшканнях або пад зямлёй у мэтах маскіроўкі, але і размяшчацца на мабільных платформах. Усё залежыць ад задач, якія стаяць перад баявой лазернай сістэмай.

Беларускі баявы лазер дзякуючы набору сваіх характарыстык ужо зараз можа выкарыстоўвацца ў якасці аднаго з кампанентаў абарончай інфраструктуры для забеспячэння бяспекі крытычна важных аб’ектаў ад атакі беспілотнікаў.

"Сістэма эфектыўна засякае дроны і беспілотнікі, якія знішчаюцца на адлегласці ад 400 метраў да 6 кіламетраў", - звярнуў увагу спецыяліст.

Лабараторны баявы лазер, на якім апрабаваліся магчымасці сістэмы разбураць розныя матэрыялы, пачынаючы ад пластыку, алюмінію і заканчваючы цэглай, меў магутнасць 6 кілават.

Цяпер беларускімі канструктарамі распрацоўваецца сістэма на 10 кілават. Для асобнага заказчыка ідзе работа над баявой лазернай сістэмай магутнасцю 100 кілават – выраб рабочага ўзору плануецца да канца 2023 года.

Рэалізацыя гэтага праекта стала магчымай дзякуючы ўласным назапашаным кампетэнцыям і супрацоўніцтву з міжнароднымі, у тым ліку і расійскімі, інстытутамі, якія ставілі задачы перад беларускімі распрацоўшчыкамі.

Атрымалася баявая лазерная сістэма, якая каштуе некалькі мільёнаў долараў, але пры гэтым яна ў адрозненне ад ракетных комплексаў не патрабуе пакупкі дарагіх боепрыпасаў. Падрыхтоўка аператара для сістэмы займае ўсяго некалькі месяцаў, а далей усё залежыць ад напрацоўкі, практыкі і спецыфікі задач.

Па прыкладных ацэнак кошт "залпа" на знішчэнне адзінкавай цэлі (БПЛА, малапамерная цэль) у сучасных лазерных сістэм вельмі малы і звычайна не складае больш за 15 - 20 долараў з улікам бягучых выдаткаў пасля ўводу сістэмы ў эксплуатацыю.

Па даных заходніх аналітычных агенцтваў, кошт выкарыстання сістэм магутнасцю да 60 кВт – каля 1-2 долараў, і да 10 долараў пры магутнасці да 480 кВт.

Sputnik, 25 чэрвеня 2023