Цяпер на замкавай гары ў Навагрудку ідуць работы пятага пускавога комплексу рэстаўрацыі. Ён уключае кансервацыю руін трох веж XIV-XVI стагоддзяў – Уваходнай, Дазорнай і Пасадскай, кансервацыю каменных праслаў, якія злучаюць дзяцінец, кансервацыю сцен.
Працягласць праслаў дзядзінца складае каля 230 метраў, працягласць сцен – каля 240 метраў, з якіх крыху больш за 70 яшчэ трэба будзе аднавіць. Работы пачаліся вясной мінулага года і выкананы прыкладна на 75%. Таксама засталіся работы па фармаванні схілаў, якія таксама выкананы прыкладна на 70%.
Да таго, як беларускія рэстаўратары пачалі пяты этап, большая частка сцен і руін замкавай агароджы "хаваліся" ў зямлі, а руіны Пасадскай і Дазорнай веж – у ахоўных корабах. Іх прыйшлося раскопваць і здымаць частку землянога пласта замкавай гары. Цяпер сцены і каменныя прасла бачны практычна па ўсім перыметры замкавай гары.
"Кансервацыя сцен праходзіць наступным чынам. Спачатку раскопваем старадаўнія сцены на глыбіню 1,3 метра ад праектнай планіровачнай адзнакі. Практычна ўсюды сцены захаваліся, бо былі схаваны пад тоўстым пластом смецця. У пасляваенны час замкавая гара была вялікай звалкай. Але зараз гэта дапамагло захаваць гістарычны мур", - паведаміў начальнік мірскага вытворчага ўчастка ААТ "Белрэстаўрацыя" Пётр Дрык.
Паводле яго слоў, сцены Навагрудскага замка не будуць узноўлены да іх гістарычнай вышыні. Сцены, якія знаходзяцца ў зямлі, чысцяць, умацоўваюць, праводзяць аднаўленчыя працы. Над імі надбудоўваецца яшчэ адзін каменны пласт вышынёй прыкладна 1,5 метра. "Каменная каронка робіцца, каб захаваць старажытную сцяну. Яна мае спецыяльную абарону, абараняе ад траплення вільгаці", - растлумачыў субяседнік.
Мур выконваецца практычна ўручную з вялікіх валуноў, тэхналогія будаўніцтва ахоўнай каронкі над гістарычнымі сценамі максімальна набліжана да старажытнай.
Таксама турысты змогуць убачыць фрагменты сцен з мурам XV стагоддзя ў закансерваванай Дазорнай вежы. Тут жа ёсць участак сцяны, выкананы са старажытнай цэглы, якую знаходзілі ў зямлі на замкавай гары. Ва Уваходнай вежы можна будзе ўбачыць арку і частку сцяны, якія былі выкананы падчас польскай рэстаўрацыі каля ста гадоў таму.
Арыентыровачна ў лістападзе наведвальнікам адкрыюць доступ да трох закансерваваных веж і ўчасткаў замкавых сцен. Але будзе закрыты доступ да веж Шчытоўка і Касцельная. Руіны Касцельнай вежы былі закансерваваны падчас першага з этапаў аднаўленчых работ. Вежу Шчытоўку плануюць аднавіць падчас шостага этапу рэстаўрацыі да яе гістарычных памераў і арганізаваць у ёй музей.
Навагрудскі замак пабудаваны ў XIV-XVI стагоддзях. Ён складаўся з сямі веж, але захаваліся толькі дзве – Шчытоўка, або Цэнтральная, і Касцельная. У свой час Навагрудскі замак лічыўся адным з найбуйнейшых замкавых комплексаў Усходняй Еўропы. Служыў рэзідэнцыяй вялікіх князёў ВКЛ, тут праходзілі дзяржаўныя сеймы, замак выкарыстоўваўся ў абарончых мэтах. Быў канчаткова разбураны ў час Паўночнай вайны 1700-1721 гадоў. Аднаўленчыя работы па рэстаўрацыі і кансервацыі руін Навагрудскага замка праходзяць больш за 10 гадоў.
Sputnik, 8 кастрычніка 2023
