Карэспандэнт: Што Вы думаеце пра гвалтоўную сьмерць паэта?

Сураў: Калі я пачуў пра гэта, я адразу падумаў пра самагубства. Апошнім часам ён быў вельмі прыгнечаны. Адчуваўся ў ягоным жыцьці тупік у многіх накірунках: і ў творчым, і ў працы, і ў пабытовым — у сытуацыі з домам, за які ён судзіўся з родзічамі. Выйшла непрыгожа. Яны адсудзілі так, што пасьля таго, як памрэ маці Гуменюка, паўдома пяройдзе родзічам. А пакуль яны з маці жылі ў сваім доме. Гэта ўсё разам паўплывала плюс яшчэ асабісты эмацыйны склад Юрыя, які быў зьвязаны зь ягонай творчасьцю. Ён такім манэрным паэтам быў. І я думаю, ён усё-ткі вырашыў пайсьці з жыцьця на ўзроўні тых паэтаў, якіх вельмі любіў. Паэтаў срэбнага веку і паэтаў сюррэалістычных. Ён лічыў за гонар для паэта памерці менавіта так, як ён хоча і з такім эфэктам. А ўсё бытавое давяло да таго, што ён сказаў: зараз хіба што той час, каб застацца ў памяці паэтам...

Карэспандэнт: Калі казаць далікатна, сябры заўважалі ў Гуменюка праявы маніі перасьледу. Ён казаў, што яму нібыта пагражалі зусім пазбавіць дома, нават забіць. Аб гэтым ён гаварыў некалькі гадоў запар. Што вы думаеце наконт гэтага?

Сураў: Ён ня раз казаў пра гэта, але я ў гэта ня верыў. Хіба што мог быць перасьлед зь іншага боку: з-за яго сэксуальнай арыентацыі. Думаю, іншага перасьледу не было. Але гэта была не пагроза жыцьцю, не пагроза сьмерці. Я ўпэўнены, што прычынай усяго проста тупіковая сытуацыя ягонага жыцьця і побыту. А ён вельмі тонка адчуваў жыцьцё як паэт.

​​Карэспандэнт: Вы зь Юрыем Гуменюком разам працавалі ў Гарадзенскім лялечным тэатры. Ці падабалася яму праца?

Сураў: Рэч у тым, што гэта я яго запрасіў у «лялькі» быць загадчыкам літаратурнай часткі, таму што ў нас паўстала пытаньне — чаму няма такога чалавека, які б падбіраў п’есы, пісаў п’есы, перакладаў на беларускую мову? Я прапанаваў Гуменюка, і ён выдатна спраўляўся тады са сваімі абавязкамі. І ўвогуле ў жыцьці тэатру быў сваім чалавекам, які прыносіў нейкі калярыт.

Карэспандэнт: Якія ў Вас былі кантакты з Гуменюком апошнім часам, ці прыходзіў ён у драмтэатар?

Сураў: Не, у тэатар ён не прыходзіў, хаця абяцаў. Але на выставах, у горадзе мы сустракаліся часта, я пытаўся: што робіць, дзе працуе? Ён заўсёды расказваў. Але вось гэтая манія заставалася, я зьвязваў яе з алькаголем і яго арыентацыяй, як з прычынамі. І суд за дом яго падарваў вельмі моцна. Было расчараваньне ў людзях, якіх ён ведаў зь дзяцінства: што раптам так груба ўсё і непрыгожа выглядала. А гэта здарылася пасьля сьмерці бацькі якраз, у 2008 годзе. Гэта вельмі псыхалягічна яму пашкодзіла.

Яшчэ раз думаю: ягонае самагубства — ад тупіковага стану паэта. Бо ён смакаваў гэты момант, што з жыцьця трэба сыходзіць тады, калі ты эмацыйна гатовы да гэтага. Прыгожа, манэрна. Ён проста гэта заўсёды шліфаваў у сваёй творчасьці. Таму я ня зьдзіўлены быў гэтым усім, ня зьдзіўлены...

Карэспандэнт: Падчас «маўклівых акцый» 2011 году Юры Гумянюк выконваў свае журналісцкія абавязкі, але быў затрыманы і пасьля суду трапіў пад арышт. Як паўплывала гэта на яго?

Сураў: Ён, наадварот, ганарыўся, што нават яго «замялі». Гэта значыць, каб яго сур’ёзна не ўспрымалі, такога б ня здарылася. Гаварыў: нават па мяне прыехалі. Ён быў у нармальным стане, гэта не выклікала ў яго прыгнечанасьці.

Радыё Свабода
Менск, 21 студзеня 2013