Дзень інвалідаў закліканы прыцягнуць увагу да праблем гэтай катэгорыі насельніцтва, абароны іх правоў і забеспячэння добрых умоў для жыццядзейнасці. Як дзяржава падтрымлівае людзей з абмежаванымі магчымасцямі, што робіць для таго, каб максімальна ўключыць іх у жыццё грамадства, якія ўмовы стварае для іх самарэалізацыі, як выбудоўвае работу па забеспячэнню людзей з інваліднасцю неабходнымі сродкамі рэабілітацыі, расказаў намеснік прэм’ер-міністра Ігар Петрышэнка.
— Ігар Віктаравіч, як вы ацэньваеце дынаміку вырашэння праблем гэтай катэгорыі грамадзян?
— На працягу апошніх гадоў доля людзей з інваліднасцю ў агульнай колькасці насельніцтва Беларусі складае каля 6 працэнтаў. У краіне сфарміравана і дзейнічае шматузроўневая сістэма рэальнай падтрымкі інвалідаў, іх паўнацэннага ўключэння ва ўсе сферы жыццядзейнасці. Гэта меры, накіраваныя на асаблівую абарону іх правоў і законных інтарэсаў, уключаючы гарантыі занятасці, пенсіённага забеспячэння, матэрыяльнай падтрымкі, даступнасці медыцынскай дапамогі і адукацыі, рэалізацыі творчага патэнцыялу і іншыя.
Немалаважная роля ў гэтай рабоце адводзіцца і самім грамадскім аб’яднанням інвалідаў, якія выступаюць паўнапраўнымі партнёрамі дзяржавы ў вырашэнні гэтых пытанняў.
Урад у цесным узаемадзеянні з шырокім колам органаў і арганізацый вядзе пастаянную сістэмную работу ў рамках зацверджаных праграмных мерапрыемстваў, выканання нацыянальнага плана дзеянняў па рэалізацыі ў Беларусі палажэнняў Канвенцыі аб правах інвалідаў на 2017-2025 гады.
Устойлівая станоўчая дынаміка ў вырашэнні гэтых пытанняў, безумоўна, ёсць. Пацвярджэнне таму — усё шырэй паняцце інклюзіі, якое ўваходзіць у наш паўсядзённы ўжытак і грамадская свядомасць, гэта значыць стварэнне ўмоў для рэальнага ўцягвання людзей, якія маюць асаблівасці развіцця, у нармальны рытм жыцця з улікам іх індывідуальных запатрабаванняў.
— Ключавая роля ў сацыялізацыі інвалідаў адводзіцца забеспячэнню іх сучаснымі сродкамі рэабілітацыі. Раскажыце, як выбудавана гэтая праца?
— Мы ставім перад сабой задачу стварыць умовы для таго, каб людзі з інваліднасцю былі максімальна незалежнымі ва ўсіх працэсах жыццядзейнасці, захоўвалі дастатковую індывідуальную мабільнасць. Штогод прыкладна 250 тыс. нашых грамадзян забяспечваюцца сродкамі рэабілітацыі. З бюджэту на гэтыя мэты затрачваецца больш як Br50 млн.
Адзіны буйны вытворца і пастаўшчык тэхнічных сродкаў сацыяльнай рэабілітацыі ў краіне — Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Беларускі пратэзна-артапедычны аднаўленчы цэнтр», якое знаходзіцца ў сістэме Міністэрства працы і сацыяльнай абароны. Дарэчы, менавіта спецыялісты гэтага цэнтра аператыўна аказалі якасную дапамогу дзіцяці-інваліду, які знаходзіцца ў лагеры бежанцаў на прыгранічнай тэрыторыі.
У наступным годзе прадпрыемства адзначыць 100-годдзе. Гэта сучасная вытворчасць, якая мае не толькі сетку філіялаў, майстэрняў і атэлье па ўсёй краіне, але і шматфункцыянальны рэабілітацыйны комплекс, які ўключае пратэзна-артапедычны шпіталь з паліклінікай на 300 месцаў, адукацыйна-рэабілітацыйны цэнтр, а таксама спецыялізаваную краму.
Штогод прадпрыемства выпускае каля 140 тыс. тэхнічных сродкаў сацыяльнай рэабілітацыі, у тым ліку больш за 30 тыс. пар артапедычнага абутку, каля 7 тыс. пратэзаў малочнай залозы, 7,5 тыс. крэслаў-калясак, 16 тыс. вырабаў лячэбнага пратэзавання, амаль 60 тыс. розных індывідуальных сродкаў рэабілітацыі.
У цэлым вытворчасць развіваецца, пастаянна пашыраецца асартымент прадукцыі, асвойваюцца і ўкараняюцца новыя тэхналогіі.
— Як інтэграваныя ў адукацыйны працэс дзеці з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, у тым ліку дзеці-інваліды? Што новага ў падыходах да навучання такіх дзяцей з’явілася ў апошні час?
— Магчымасць атрымання адукацыі забяспечана ўсім дзецям, незалежна ад віду і ступені выяўленасці наяўных парушэнняў. Колькасць дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця (АПФР) у 2021/2022 навучальным годзе складае 176 тыс., з іх амаль 15 тыс. дзяцей-інвалідаў.
Для забеспячэння даступнасці і якасці адукацыйнага працэсу ствараюцца спецыяльныя ўмовы — адаптыўнае адукацыйнае асяроддзе з выкарыстаннем тэхнічных сродкаў сацыяльнай рэабілітацыі, спецыяльна распрацаваных методык навучання, навучальных планаў, праграм і дапаможнікаў. Практычна ўсе дзеці з ОПФР атрымліваюць спецыяльную адукацыю і карэкцыйна-педагагічную дапамогу.
Адукацыйны працэс для такіх дзяцей арганізаваны ў 238 установах спецыяльнай адукацыі, а таксама дашкольнай і агульнай сярэдняй адукацыі ва ўмовах інтэграцыі, у якіх дзейнічаюць больш за 3,5 тыс. спецыяльных груп і 5,2 тыс. класаў.
Мы мэтанакіравана ідзем па шляху развіцця і ўдасканалення інтэграванага навучання і выхавання дзяцей з ОПФР, іх уключэння ў сумесны са здаровымі аднагодкамі адукацыйны працэс, забаўляльную, культурную, спартыўную, творчую дзейнасць. У цяперашні час больш за 70% дзяцей з ОПФР, якія маюць патрэбу ў спецыяльнай адукацыі, навучаюцца ва ўмовах інтэграцыі.
— На працягу шэрагу апошніх гадоў нашы паралімпійцы дэманструюць стабільна высокія вынікі на буйных міжнародных спаборніцтвах. Што выступае тут залогам поспеху?
— У Беларусі сапраўды створаны добрыя ўмовы для заняткаў спортам інвалідаў. Людзі з парушэннямі слыху, апорна-рухальнага апарата і зроку актыўна займаюцца рознымі відамі спорту і паказваюць высокія вынікі на Параалімпійскіх і Дэфлімпійскіх гульнях, чэмпіянатах свету і Еўропы.
Эфектыўна функцыянуе Рэспубліканскі цэнтр алімпійскай падрыхтоўкі па параалімпійскіх і дэфлімпійскіх відах спорту ў Мінску, цэнтр алімпійскага рэзерву працуе ў Гомелі. У цэлым умовы для заняткаў рознымі відамі інваспорта створаны ў многіх спартыўных установах краіны. Лепшыя спартсмены прымаюцца на пасады спартсменаў-інструктараў нацыянальнай каманды па інваспорце, атрымліваюць стыпендыі Прэзідэнта Беларусі, Прэзідэнцкага спартыўнага клуба, аблвыканкамаў.
Цяпер ідзе актыўная падрыхтоўка да ўдзелу ў XIII зімовых Параалімпійскіх гульнях, якія пройдуць з 4 па 13 сакавіка 2022 года ў Пекіне. Ужо заваявана 10 ліцэнзій — у лыжных гонках і біятлоне.
— Для людзей з інваліднасцю немалаважная і рэалізацыя творчага складальніка. Якія сёння ў гэтай катэгорыі грамадзян магчымасці ўдзелу ў культурным жыцці краіны?
— Тэатральна-відовішчныя ўстановы не засталіся ў баку і робяць усё магчымае, каб уцягнуць інвалідаў у культурнае жыццё і каб гэыя людзі маглі таксама наведваць спектаклі, канцэрты і прадстаўленні. У прыватнасці, яны даюць арганізацыям грамадскіх аб’яднанняў інвалідаў магчымасць бясплатнага наведвання такіх мерапрыемстваў на аснове калектыўных заявак. А калі ў кагосьці ёсць жаданне наведаць мерапрыемствы індывідуальна, то для іх білеты рэалізуюцца па льготных цэнах.
Па заяўках таварыства глухіх і са слабым слыхам у музеях рэспублікі арганізуюцца бясплатныя экскурсіі ў суправаджэнні сурдаперакладчыка. У кінатэатрах дэманструюцца фільмы, адаптаваныя для прагляду інвалідамі па зроку і слыху з ужываннем аўдыёдэскрыпцыі, субтытраў і тыфлакаментароў.
Бібліятэкі краіны даюць магчымасць атрымліваць інфармацыйныя і сацыякультурныя паслугі. Чытальныя залы Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі абсталяваны спецыяльнай тыфлатэхнікай, што забяспечвае паўнацэннае бібліятэчнае абслугоўванне сляпых і са слабым зрокам карыстальнікаў. Такія чытачы абслугоўваюцца з дапамогай персанальных камп’ютараў, абсталяваных праграмай экраннага доступу і брайлеўскім дысплэем. Абласныя і раённыя бібліятэкі, маючы больш сціплыя магчымасці, арганізуюць працу з дапамогай камплектавання фондаў бібліятэк агучанай літаратурай, шрыфтам Брайля ці літаратурай, выдадзенай узбуйненым шрыфтам. У Мінску для інвалідаў па зроку ёсць спецыяльная гарадская бібліятэка.
У музеях працуе паслуга «аўдыягід», якая дазваляе інвалідам па зроку наведваць музейныя экспазіцыі. Дадаткова ўстанаўліваюцца інфакіёскі, якія дапамагаюць інвалідам па слыху атрымліваць інфармацыю аб будынках, прадметах і экспазіцыях. Пералік гэтых паслуг штогод пашыраецца.
Ствараюцца таксама ўмовы для працы калектываў мастацкай творчасці і аматарскіх аб’яднанняў, у якіх актыўна ўдзельнічаюць людзі з інваліднасцю, арганізуюцца тэматычныя канцэрты, фестывалі і агляды. Штогод для гэтай катэгорыі насельніцтва праводзіцца больш за 100 мерапрыемстваў за кошт бюджэтных сродкаў. Сістэматычна арганізоўваюцца майстар-класы па розных відах мастацкіх рамёстваў, выставы і конкурсы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
У гэтым годзе Міністэрства культуры сумесна з грамадскімі аб’яднаннямі інвалідаў выступіла арганізатарам правядзення Міжнароднага фестывалю творчасці інвалідаў «Віцебск-2021» і Рэспубліканскага фестывалю творчасці інвалідаў «Мір у нашых руках», прысвечанага 90-годдзю грамадскага аб’яднання «Беларускае таварыства глухіх». У 2022 годзе рыхтуецца да правядзення ў Магілёве фестываль творчасці інвалідаў Саюзнай дзяржавы «Разам мы зможам больш».
Звязда, 3 снежня 2021
