Міністр замежных спраў Уладзімір Макей з сынам Арцёмам узялі ўдзел у памятных мерапрыемствах, прысвечаных гадавіне вызвалення Наваградка ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў - мітынгу ў цэнтры горада, а таксама адкрыцці Мемарыяльнай сцяны ля Музея яўрэйскага супраціўлення, прысвечанай уцёкам яўрэяў з Наваградскага гета ў верасні 1943 года.
Не толькі ахвяры, але і героі
Міністр прызнаўся, што не мог абыйсці гэтыя мерапрыемствы, паколькі Наваградскі раён суседнічае з яго родным Карэліцкім раёнам.
"Карэлічы і Наваградак, гэта ўсё мая малая радзіма, я не мог абыйсці ўвагай гэту знамянальную падзею, як і дзень вызвалення малой радзімы ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. І другое вельмі важнае мерапрыемства, тое, што зараз будзе адкрыта Сцяна памяці, прысвечаная ўнікальнай падзеі - уцёкам велізарнай колькасці яўрэяў з Наваградскага гета, яўрэяў, якія затым актыўна ўдзельнічалі ў партызанскай барацьбе", - сказаў Макей.
Паводле яго слоў, уцёкі з гета і гісторыя партызанаў Бельскіх кажуць пра тое, што Беларусь - гэта зямля, якой павінны ганарыцца. Гэта была зямля не толькі для спакойнай мірнага жыцця, тут жылі людзі, якія калі спатрэбілася, бралі зброю ў рукі і абаранялі сваю зямлю з усёй адказнасцю.
"Яўрэі асацыююцца з Халакостам, трагедыяй, а на самай справе яны таксама змагаліся, і ў асноўным гэта адбывалася на беларускай зямлі. Гэта сведчыць пра многае", - сказаў Макей.
Міністр прызнаўся, што ў часы свайго дзяцінства не ведаў гісторыю атрада Бельскіх. Пачуў пра яе ўжо ў дарослым жыцці.
"Цяпер шматлікія гістарычныя моманты толькі пачынаюць адкрывацца. Таму я не выключаю, што мы ў перспектыве ўбачым і пачуем многае, звязанае з нашай слаўнай, гераічнай гісторыяй - гісторыяй Беларусі", - адзначыў кіраўнік МЗС.
Не расказвалі нават блізкім
Для Уладзіміра і Арцёма Макеяў правялі невялікую экскурсію па Музею яўрэйскага супраціўлення. Стваральнік і былы дырэктар музея Тамара Вяршыцкая распавяла, што экспазіцыя з`явілася дзякуючы былому вязню гета Джэку Кагану. Той ужо цяперашнім чалавекам сталага ўзросту вярнуўся ў Наваградак і распавёў, што тут адбывалася падчас вайны. Экспазіцыю адкрылі толькі ў 2007-м.
"Яму было 13-14 гадоў, ён адзіны, хто застаўся ў жывых з сям`і. На маю думку, ён выжыў, для таго, каб захаваць гэтую гісторыю для нас, таму што людзі, якія гэтую гісторыю перажылі, з`ехалі і многія гады маўчалі. Не казалі нават сваім дзецям", - распавяла Вяршыцкая.
З 6 тысяч наваградскіх яўрэяў, якія жылі тут на пачатку вайны, да лета 1943 года ў жывых засталося 250 чалавек. Яны вырашылі бегчы. Усё лета капалі тунэль, а сысці змаглі ў верасні пад яўрэйскі новы год. Немцы, выявіўшы, што баракі пустыя, арганізавалі пагоню. Частку людзей нагналі і забілі... Але дзве траціны ўцекачоў змаглі выратавацца і сышлі ў партызаны да братоў Бельскіх. Гэтым адзіным у сваім родзе ўдалым уцёкам яўрэяў з гета прысвечаны мемарыял, які адкрылі сёння ў Наваградку.
На цырымоніі адкрыцця, акрамя міністра замежных спраў Беларусі, раённых уладаў і мясцовых жыхароў, прысутнічалі дзеці і ўнукі братоў Бельскіх, у тым ліку малодшы з Бельскіх Арон, а таксама родныя яўрэяў, якія беглі з гета, і партызан.
Прыехалі ў Наваградак і прадстаўнікі сям`і Кушнер. Адзін з Кушнер - памочнік прэзідэнта ЗША і зяць Дональда Трампа - Джарэд Кушнер некалькі гадоў таму расказаў усяму свету беларускую гісторыю сям`і - пра трагедыю ў гета, уцёкі і супраціўленне разам з партызанамі з атрада Бельскіх.
Sputnik, 8 ліпеня 2019
