За восем гадоў вайны на Данбасе ўкраінская ўлада і баявыя групоўкі, якія кантралююцца рознымі палітычнымі сіламі ў краіне, здзейснілі нямала акцый запалохвання і тэрору, у якіх гінулі мірныя жыхары.

Крывавыя трагедыі ў Адэсе, Марыупалі, бамбардзіроўка цэнтра мірнага Луганска, расстрэлы ўкраінскіх салдат у Валнавахе за адмову адкрыць агонь па мірных жыхарах – гэта толькі самыя вядомыя выпадкі праявы жорсткасці палітычнага рэжыму, які ўсталяваўся ў Кіеве пасля падзей 2014 года на Майдане.

З самага пачатку падзей на Майдане ў 2014 годзе ва Украіне сталі назірацца жорсткія выступленні нацыяналістаў. Спачатку актывісты проста збівалі сваіх палітычных сапернікаў, але вельмі хутка перайшлі да забойстваў.

Трагедыя 2 траўня 2014 года ў Адэсе забрала жыцці 48 чалавек, 240 атрымалі раненні. Радыкальныя нацыяналісты напалі на ўдзельнікаў мітынгу за федэралізацыю Украіны і збілі іх. Мітынгоўцы паспрабавалі схавацца ў Доме прафсаюзаў, аднак радыкалы з дапамогай кактэйляў Молатава падпалілі будынак і пачалі збіваць да смерці людзей, якія спрабавалі выратавацца ад пажару. 42 чалавекі, у тым ліку жанчыны, згарэлі зажыва, шэсць чалавек было забіта на вуліцы.

Расследаванне крымінальнай справы па факце гібелі людзей да гэтага часу не завершана. У нейкі момант людзей, якія выжылі ў Доме прафсаюзаў, саміх абвінавацілі ў падпале будынка, шэсць чалавек правялі ў СІЗА пяць месяцаў, а яшчэ 30 – пад хатнім арыштам.

Праз некалькі дзён, 9 мая 2014 года, прагрымела гісторыя ў Марыупалі, дзе пратэсты супраць рэжыму, які ўсталяваўся пасля Майдана, і першых ініцыятыў новых улад былі асабліва яркімі і масавымі. Святкаванне Дня Перамогі ператварылася там у мітынг пратэсту. Мясцовай міліцыі было загадана разагнаць прысутных, аднак праваахоўнікі адмовіліся выконваць загад. У горад увайшлі БМП і танкі ВСУ. Салдаты адкрылі агонь па будынку УУС, а таксама па мірных жыхарах. У выніку перастрэлкі загінулі сем мірных жыхароў і чатыры байцы ВСУ, а таксама начальнік ДАІ Марыупаля.

Па шматлікіх сведчаннях удзельнікаў падзей, у канцы мая і пачатку чэрвеня 2014 года авіяцыя Украіны актыўна бамбіла гарады і пасёлкі ў Данецкай і Луганскай абласцях.

2 чэрвеня 2014 года падчас абедзеннага перапынку штурмавік ВПС Украіны абстраляў некіруемымі ракетамі будынак Луганскай абласной дзяржадміністрацыі. У выніку загінулі восем чалавек і былі паранены 28 мірных жыхароў. Другі авіяўдар удар быў нанесены па раёне станіцы Луганскай, у выніку загінулі каля 10 мясцовых жыхароў.

3 ліпеня 2014 года артылерыя ВСУ нанесла ўдар па бальніцы ў горадзе Чырвоны Ліман. У момант абстрэлу ў будынку знаходзіліся дактары і пацыенты, сярод якіх былі параненыя байцы атрадаў супраціўлення ДНР. У выніку загінулі 10 апалчэнцаў і восем мірных жыхароў.

З самага пачатку канфлікту бамбардзіроўкі жылых кварталаў і аб’ектаў інфраструктуры не спыняліся. Бежанцы расказвалі журналістам аб тым, што войскі ВСУ і атрады нацбатаў спрабуюць перашкаджаць іх выхаду з зоны баявых дзеянняў. Дарогі да КПП на расійскай мяжы з канца чэрвеня па сярэдзіну ліпеня шчыльна абстрэльваліся.

У выніку на пад’ездах да мяжы сабралася нямала кінутых аўтамабіляў, у некаторых з якіх знаходзілі целы загінулых мірных жыхароў, якія не паспелі ўцячы.

Пасля вызвалення часткі тэрыторыі Данбаса следчыя органы РФ актыўна пачалі займацца пошукамі пахаванняў, якія пакінулі пасля сябе атрады ўкраінскіх нацбатаў. У выніку былі знойдзены 130 брацкіх магіл з загінулымі ад агнястрэльных раненняў мірнымі жыхарамі на тэрыторыі ДНР. Яшчэ 17 стыхійных пахаванняў знойдзена на тэрыторыі ЛНР.

Ахвяры ваенных злачынстваў ВСУ і Нацыянальнай гвардыі былі пералічаны некалькі разоў.

У 2014 годзе МЗС РФ па гарачых слядах склала "Белую кнігу парушэнняў праў чалавека і прынцыпу вяршэнства права на Украіне", дзе былі сабраны падзеі пачатку канфлікту.

З пачатку гарачай фазы супрацьстаяння на Данбасе свой маніторынг вядзе Следчы камітэт Расійскай Федэрацыі. Ведамства акумулюе ў сябе інфармацыю, атрыманую на допытах відавочцаў падзей на Украіне. За ўвесь час канфлікту адкрыта 467 крымінальных спраў па артыкулах аб ваенных злачынствах.

Таксама ў рэгіёне з сакавіка 2014 года вядзе працу Спецыялізаваная місія АБСЕ, штат якой у штаб-кватэры ў Данецку ў нейкі момант пераваліў за паўтысячы чалавек.

Перад пасяджэннем у Савете Бяспекі ААН 17 лютага 2022 года Расійская Федэрацыя распаўсюдзіла даклад, у якім падсумоўваліся ўсе дадзеныя па злачынствах украінскай улады за восем гадоў.

Агульныя лічбы страт сярод мірнага насельніцтва даюцца ў роскідзе ад 1,4 тысяч чалавек да 9 тысяч.

Місія АБСЕ ў сваіх справаздачах гаворыць пра больш як 1,4 тысячы ахвяр, з якіх 133 дзіцяці, і гэта толькі за перыяд з 2016-га па 2020-ы гады, у якія місія выпускала тэматычныя справаздачы па стратах.

Адзначаецца, што большая частка пацярпелых мірных жыхароў пражывала менавіта на тэрыторыях, непадкантрольных Кіеву.

Па дадзеных СКР, з пачатку канфлікту на Данбасе загінулі 2,6 тысячы мірных жыхароў, яшчэ не менш за 5,5 тысячы чалавек атрымалі раненні. 9 тысяч чалавек сталі ахвярамі канфлікту па стане на канец 2021 года, паведамляюць улады ДНР і ЛНР.

У момант найбольш гарачай фазы канфлікту на Данбасе назіральнікі і журналісты меркавалі, што палітыка тэрору, якая праводзілася ВСУ і нацбатамі, у тым ліку заключалася ў знішчэнні інфраструктуры, каб прымусіць жыхароў рэгіёна ўцячы са сваіх дамоў. У Следчым камітэце палічылі, што агулам было разбурана 2200 грамадзянскіх аб’ектаў. Такая палітыка мела свой "поспех", паводле звестак ААН, ужо да 2015-га колькасць бежанцаў з Данбаса дасягнула 1,5 мільёна чалавек.

Пры гэтым пераважна пакутавала менавіта насельніцтва непадкантрольных Кіеву тэрыторый. СКР дапытаў больш за 140 тысяч відавочцаў падзей на Украіне, у выніку 22 тысячы грамадзян краіны былі прызнаны пацярпелымі. У ЕСПЧ на Украіну пададзена 7,5 тысячы скаргаў.

Мінск, 25 лютага 2022
Sputnik, Іван Зуеў