Захаванне мовы і нацыянальных традыцый ва ўмовах пражывання на тэрыторыі іншага этнасу, супрацоўніцтва з мясцовыміўладамі – гэтыя і іншыя мэты ставіць перад сабой Федэральная нацыянальна-культурная аўтаномія «Беларусы Расіі», старшынёй якой з 2010 года з’яўляецца Валерый Казакоў.
Нарадзіўся Валерый Мікалаевіч на Магілёўшчыне, сёння жыве ў Расіі. Працуе памочнікам паўнамоцнага прадстаўніка Прэзідэнта Расійскай Федэрацыіў Сібірскай федэральнай акрузе. Акрамя гэтага, Валерый Казакоў – пісьменнік, сакратар Саюза пісьменнікаў Расіі, сябра Саюза пісьменнікаў Беларусі.
І вось у Выдавецкім доме «Звязда» пабачыла свет чарговая яго кніга «Горад, які заўжды са мной…» (2014). Выданне рускамоўнае, але, на маю думку, прызнанне аўтара «я люблю мою Могилевщину, мою Беларусь – последнюю незамутненную криницу Бога…», вартае таго, каб загучаць па-беларуску. Першапачаткова кніга планавалася як прысвячэнне тагачаснаму старшыні аблвыканкама Барысу Батуры, затым прыярытэт схіліўся ў бок «яго вялікасці Магілёва», што стала першым стрыжнем будучага твора. Другім акцэнтам сталі слоўныя акварэлькі – замалёўкі пра родныя мясціны, успаміны дзяцінства.Трэцім − зусім нечакана для самога аўтара − Стэфан Баторый, які надаў Магілёву Магдэбургскае права і падарыў новы герб. Так гэтыя тры кірункі – грамадска-палітычны, мемуарны і гістарычны – склалі змест новай кнігі Валерыя Казакова.
Вельмі нязвыкла чытаць пра родную як для аўтара, так і для мяне Магілёўшчыну па-руску, аднак мова твора сваёй паэтычнасцю нагадвае «Дзмітрыя Данскога» Сяргея Барадзіна ці гістарычныя раманы ВасіліяЯна, прачытаныямною яшчэ ў дзяцінстве.
Своеасаблівыя «рысы» надаюць рускамоўнаму тэксту беларускія слоўкі. Так адразу звярнуў на сябе ўвагу раздзел «Драпежная птушка» (у аўтара менавіта па-беларуску). Аповед пра прыгоды трох сяброў – Костуся, Паўла і Яшкі – замілаванасцю таямнічым Палессем нагадаў мне «Паляўнічыя акварэлькі з Палесся» Янкі Лучыны, а захапляльнымі гісторыямі – «Палескіх рабінзонаў» Янкі Маўра, амаль дэтэктыўны характар з гістарычным адценнем самой сітуацыі – раманы Уладзіміра Караткевіча.
Стэфан Баторый, ці па-мясцоваму Сцяпан Батура, і Барыс Батура – дзве асобы, паміж якімі Казакоў праводзіць паралель: адзін падарыў гораду самастойнасць, другі ўзняў з кален любімы Магілёў.
«Гимн во славу вольного духа своего народа, его древних традиций и неистребимых обычаев» − вось галоўная думка ў кнізе расійскага беларуса Валерыя Казакова.
Віялета Вашчыліна
Звязда, 20 ліпеня 2014
