Myszom ok. 500 razy poprawiono zdolności węchowe, zwłaszcza w zakresie neuronów wrażliwych na zapach materiałów wybuchowych. Po krótkim treningu myszy te będą mogły być używane jako saperzy wykrywający miny przeciwpiechotne w krajach biednych – poinformował Technology Review.

Zespół badaczy z City University of New York pod kierownictwem biologa molekularnego, dr Charlotte D`Hulst zdołał poprzez modyfikacje genetyczną średnio 500-krotnie zwiększyć wrażliwość myszy szczepu C57 na zapach wydzielany przez najpowszechniej używany materiał wybuchowy – TNT oraz jego pochodne. Dokonano tego zwiększając liczbę receptorów wrażliwych na ten zapach.

Zespół D`Hulst ustalił, że mysz jest zwierzęciem najbardziej wrażliwym na woń TNT - posiada, w zależności od gatunku i szczepu od 10.000 do 1.000.000 neuronów z receptorem potencjalnie umożliwiającym wykrycie TNT w porównaniu do 4000 u innych zwierząt. W przypadku myszy naukowców z Nowego Jorku udało się uczynnić istniejące receptory, tak, aby reagowały one na woń TNT.

Receptor umożliwiający wykrycie TNT przez myszy zidentyfikował biolog molekularny, dr Danny Dhanasekaran z College of Medicine należącego do University of Oklahoma. Jak powiedział Technology Review dr Dhanasekaran, każdy zapach jest rozpoznawany przez kilka różnych receptorów zapachowych, co ułatwia określenie typu, kierunku i natężenia zapachu. Uczynniając i zwiększając w ten sposób ilość receptorów wrażliwych na TNT zespół D’Hulst „zwiększył czułość całego systemu i w ten sposób umożliwił wykrywanie min” – zauważył naukowiec, który nadal prowadzi badania nad receptorami wykrywającymi woń materiałów wybuchowych.

Jak powiedziała na konferencji Society for Neuroscience, dr D’Hulst, badacze zdają sobie sprawę, że nagłe zwiększenie wrażliwości zwierzęcia na pewien typ zapachu może prowadzić do drgawek, ale naukowcy są przekonani, że „będą one niewielkie i przemijające”, a wystąpią tylko w momencie wykrycia dużego ładunku wybuchowego.

Obecnie prowadzone są testy genetycznie modyfikowanych myszy. Każda z nich otrzyma unikalny mikroimplant, dzięki któremu będzie można obserwować jej drogę na obszarze podejrzanym o występowanie min na ekranie laptopa i określić gdzie się one mogą znajdować. Mysz, która wykryje zapach – dla niej nieprzyjemny – będzie w specyficzny sposób krążyć, wyznaczając tym samym jego źródło czyli położenie miny.

Po sprawdzeniu określonego terenu, wytresowane myszy mają wracać do klatki po pożywienie i będą przewożone na następne pole minowe. Według NBC News naukowcy obliczają iż jeden przeszkolony „przewodnik myszy” z klatką na te zwierzęta będzie mógł jednocześnie posłużyć się 20 genetycznie zmodyfikowanymi gryzoniami, co może oznaczać określenie pozycji nawet kilkuset min dziennie. Program wykorzystania myszy ma być tani i możliwy do zastosowania nawet w krajach biednych, gdzie długotrwałe wojny spowodowały pozostawienie wieluset tysięcy, a nawet milionów min lądowych.

Miny lądowe są obecnie zagrożeniem w aż 70 krajach świata. Część z nich jest umieszczona w skorupach bezmetalicznych co utrudnia wykrycie przy pomocy klasycznych wykrywaczy metali. Akcje rozminowania powodują wielkie straty zarówno wśród saperów, jak i wśród biorących w niej udział psów saperskich. Do uruchomienia podstawowego zapalnika miny przeciwpiechotnej wystarcza bowiem nacisk 9 kg, co oznacza zagrożenie nie tylko dla człowieka, ale także dla i większego psa.

23 października 2012, Warszawa
PAP