Рашэнне аб прызначэнні Харашці спецдакладчыкам па Беларусі было прынята 28 верасня на 21-й сесіі Савета па правах чалавека (СПЧ) ААН у Жэневе. Супраць гэтага рашэння выступілі некалькі краін, у тым ліку Расія і Куба.

Прадстаўнік РФ нагадаў, што расійская дэлегацыя яшчэ на 20-й сесіі СПЧ у чэрвені гэтага года галасавала супраць прыняцця рэзалюцыі па Беларусі, якая прадугледжвала ўвядзенне мандата спецдакладчыка. "Лічым яе прадузятай і контрпрадуктыўнай, скіраванай на ізаляцыю Беларусі, а не ўцягванне яе ў дыялог. З улікам выкладзенага мы не падтрымліваем ніводнага з кандыдатаў на пасаду спецыяльнага дакладчыка па палажэнні ў сферы правоў чалавека ў Беларусі", — заявіў прадстаўнік расійскай дэлегацыі.

Беларусь не прызнае рашэнне Савета СПЧ аб увядзенні мандата спецдакладчыка і не мае намеру з ім супрацоўнічаць, заявіў на сесіі пастаянны прадстаўнік Беларусі пры ААН і іншых міжнародных арганізацыях у Жэневе Міхаіл Хвастоў.

Паводле яго слоў, Харашці з улікам яго палітычнага мінулага не зможа справядліва і аб`ектыўна ажыццяўляць свае функцыі на пасадзе спецдакладчыка Савета ААН па правах чалавека.

"Мы працягнем ахоўваць правы чалавека ўладай закона, а не адчуваннямі спецдакладчыка, — заявіў Хвастоў. — Ніводзін з міжнародных дагаворных ці іншых кантрольных органаў ААН не заявіў, што правы чалавека ў Беларусі забяспечваюцца горш, чым у Венгрыі (радзіма Харашці. — БелаПАН.), Польшчы, Латвіі, на Кіпры ці ў Канадзе. Адпаведна ініцыятывы Еўрасаюза ў Савеце па правах чалавека ў дачыненні да Беларусі мы разглядаем як палітычную, дыфамацыйную кампанію ЕС супраць Беларусі".

На думку Хвастова, уся праца Харашці будзе пастаўлена ў прамую залежнасць ад пазіцыі Бруселя.

Ён таксама падкрэсліў, што заснаванне пасады спецдакладчыка па Беларусі не дазволіць краінам ЕС адцягнуць увагу Савета ААН па правах чалавека ад сваіх праблем у гэтай сферы. Беларуская дэлегацыя, паводле слоў Хвастова, мае намер прадоўжыць працаваць з усімі механізмамі савета для забеспячэння раўнацэннага маніторынгу сітуацыі з правамі чалавека ў ЕС і рэагавання на расстрэл дэманстрацый у Іспаніі, жорсткае падаўленне пратэстаў у Грэцыі, а таксама на іншыя грубыя парушэнні правоў чалавека, уключаючы катаванні, адвольныя затрыманні, сексуальную эксплуатацыю дзяцей, рэлігійную дыскрымінацыю, маргіналізацыю мігрантаў і меншасцяў.

Мандаты спецдакладчыкаў ААН па Беларусі і Кубе былі скасаваныя СПЧ летам 2007 года. Гэта адбылося ў выніку палітычнага націску дзеля захавання права прызначаць дакладчыкаў па асобных краінах і працягу працы іншых краінавых дакладчыкаў. На скасаванні мандата настойвалі беларускія ўлады, абвінавачваючы спецдакладчыка Адрыяна Севярына (Румынія) у палітычнай ангажаванасці і скажоным інфармаванні ААН аб сітуацыі ў краіне.

У ліпені 2012 года СПЧ вырашыў зноў увесці мандат спецдакладчыка па Беларусі, матывуючы гэта шматлікімі фактамі парушэння правоў чалавека. Ужо тады афіцыйны Мінск заявіў, што не прызнае мандат спецдакладчыка і не будзе з ім узаемадзейнічаць.

Апрача Міклаша Харашці кансультатыўная група СПЧ рэкамендавала старшыні СПЧ Лоры Дзюпюі Ласер на пасаду спецдаклачыка па Беларусі Хане-Сові Грэве (Нарвегія), былога суддзю Страсбургскага суда, і юрыста Джарэда Генсера (ЗША). Ласер аддала перавагу Міклашу Харашці.

Харашці ўзначальваў місіі Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе па назіранні за выбарамі ў розных краінах. Ён таксама займаў пасаду прадстаўніка АБСЕ па свабодзе СМІ, мае вопыт працы з правамі чалавека і грамадзянскай супольнасцю.

Таццяна Каравянкова, БелаПАН
Мінск, 29 верасня 2012