Sinice zakwitły. Zaledwie trzy tygodnie temu pisałem, że niebawem do tego dojdzie, dlatego warto korzystać z aplikacji Bezpieczne Kąpieliska.

Możecie skorzystać z niej na telefonach z systemem Android, lub w przeglądarce internetowej pod adresem: Mapa Kąpielisk.

W ubiegłym roku zakwit sinic spowodował zamknięcie kilkunastu plaż nad polskim Bałtykiem. Nie musieliśmy długo czekać - zagrożenie powróciło. Zamknięto już cztery kąpieliska w Gdańsku, jedno w Mikoszewie oraz jedną w Darłówku.

W Gdańsku sytuacja z sinicami ma się najgorzej. Zamknięto tam kąpieliska: Dom Zdrojowy oraz Molo na Brzeźnie oraz kąpieliska Jelitkowo i Jelitkowo Klipper. Na wschód od Gdańska, tuż przy ujściu Wisły w Mikoszewie również sytuacja nie wygląda najlepiej. Jedno z kąpielisk już zamknięto. Nie ma wątpliwości - to dopiero początek. Sinice dopiero rozpoczęły proces zakwitania i jest ich jeszcze niewiele. Pierwsze plaże zostały jednak już zamknięte.

Sinice zakwitły - jeśli wybieracie się, lub jesteście nad Morzem Bałtyckim, warto wiedzieć, które kąpieliska omijać z daleka. Z tego względu, oprócz obserwowania komunikatów w mediach, możecie skorzystać z mapki online.

Są dwa rozwiązania. Wspominana wcześniej aplikacja Bezpieczne Kąpieliska, oraz mapka na stronie internetowej przygotowana przez GIS. Z tego co zaobserwowałem, znacznie lepiej radzi sobie ta pierwsza opcja. Aplikacja jest znacznie częściej aktualizowana, a w efekcie podaje wam bardziej wiarygodne informacje.

Sposób działania obu mapek jest identyczny. Zaznaczone są na ich wszystkie kąpieliska w Polsce. Jeśli występuje jakieś zagrożenie, mapka pokazuje konkretne miejsce czerwonym znakiem. To oznacza, że kąpielisko jest zamknięte. Natomiast wszystkie plaże oznaczone na zielono są dla was bezpieczne.

Sinice (cyjanofity, cyjanobakterie, cyjanoprokariota) są prokariotami, czyli mikroorganizmami należącymi do grupy bakterii. Wśród sinic wyróżnia się tylko jedną klasę Cyanophyceae Schaffner, mającą 6 rzędów. Należą do organizmów samożywnych i potrafią wytwarzać związki organiczne poprzez fotosyntezę. Z tego względu dawniej uznawano je za rośliny. Sinice aktualnie zalicza się do grupy najstarszych bakterii na Ziemi. W Polskim morzu sinice pojawiają się najczęściej w gatunku Nodularia spumigena.

Cyjanobakterie o zdolności do produkowania toksycznych związków występują w każdym zbiorniku wodnym. Zaczynają być jednak niebezpieczne dopiero, kiedy ich ilość znacznie wzrasta.

Jak zauważyć, że sinice tworzą zagrożenie? Kiedy dochodzi do sinicowych zakwitów wody, co można zauważyć gołym okiem, kiedy woda znacznie mętnieje. Staje się zielonkawa lub szarawa, a na przy brzegu pojawia się biała piana.

Sinice człowiek jest w stanie zaobserwować dopiero w momencie, gdy zaczynają kwitnąć. Zakwit sinic prowadzi do powstania bardzo specyficznej zawiesiny na wodzie. Z pewnością każdy z was ją widział. To zielonkawa, trochę zgniła masa, której towarzyszy charakterystyczny odór.

Zawiesina powstała przez zakwit sinic przypomina kożuch pływający po powierzchni wody. Zazwyczaj przybiera kolor szaro-żółto-zielony, ale czasami jest także niebiesko-zielony, brązowo-zielony czy czerwono-brązowy. To zależy od tego, z którym gatunkiem mamy do czynienia, ilości światła słonecznego oraz wieku zakwitu. Czasami sinicom towarzyszy charakterystyczna piana rozbijająca się o wybrzeże.

Sinicowe zakwity wody mogą zajść tylko w odpowiednich warunkach, więc jeśli przeanalizujecie ostatnią pogodę, możecie stwierdzić, czy potencjalne zagrożenie istnieje. Oto czynniki wpływające na powstawanie sinic:

* temperatura wody 16-20 C (to minimum)

* brak, lub słaby wiatr

* brak opadów

* niewielkie fale

* sole biogeniczne w wodzie

Niestety, toksynami sinic bardzo łatwo się zatruć. Wystarczy kontakt bakterii ze skórą. Jeszcze gorszym przypadkiem jest napicie się wody z sinicami. Wówczas mamy praktycznie pewność, że dojdzie do zatrucia.

Jeśli doszło do kontaktu ze skórą, natychmiast należy spłukać ciało zimną wodą. Jeśli ubrania miały kontakt z sinnicową wodą, powinny zostać wyprane. Nie zapomnijcie skontaktować się z lekarzem, szczególnie, kiedy napiliście się wody z sinicami.

Toksyczne substancje takie jak mikrocystyny, mogą doprowadzić do ciężkich uszkodzeń organów. Zatrucie przez sinice z początku może być niezauważalne. Ważne, żeby wiedzieć, jak rozpoznać zatrucie sinicami. Najczęstszymi objawami są:

* Ból brzucha, nudności i wymioty

* Podrażnienia skórne - wysypka, pęcherzyki

* Podrażnienia oczu

* Podrażnienia gardła oraz jamy ustnej

* Podrażnienia żołądka i jelit

* Gorączka

* Ból mięśni i stawów

* Napady kaszlu, problemy z układem oddechowym

* Zapalenie płuc

* Ogólnie gorsze samopoczucie

* Pieczenie w przełyku

* Uszkodzenie wątroby lub nerek

Zakwity sinic w polskich zbiornikach są spowodowane przez eutrofizację środowiska. To znaczy, że do basenów trafia zbyt wielka ilość składników odżywczych. Są to głównie azotany i fosforany. Gdy ich zbyt duża ilość trafi do basenu Morza Bałtyckiego, przy odpowiednich warunkach powstają ogromne sinicowe zakwity wody.

Arkadiusz Stando
Wirtualna Polska, 21 lipca 2019