Моўныя курсы «Мова ці кава», запачаткаваныя летась у Маскве журналісткай Першага расейскага каналу Кацярынай Кібальчыч і падхопленыя сёлета ў Менску, павялічваюць шэрагі прыхільнікаў і пашыраюць геаграфію.

Моўныя сустрэчы пад каву ў Вільні будуць ладзіцца кожны чацьвер у беларускай кавярні «Guda». Арганізатары імпрэзы — Людвіка Кардзіс, дырэктарка Віленскага беларускага музэю Івана Луцкевіча, і Нона Якшыне, унучка кнігара і літаратара Станіслава Станкевіча. Збор 3 кастрычніка заплянаваны як арганізацыйна-азнаямленчы. Паводле спадарыні Кардзіс, запрошаны на адкрыцьцё віленскі мастак, публіцыст Алег Аблажэй пачытае свае творы, а таксама апавядзе пра словы і выразы, якія ўжываліся на ягонай радзіме — Наваградчыне.

Як кажуць арганізатары, адметнасьць віленскіх сустрэчаў у тым, што ўсе ўдзельнікі, якія выказалі жаданьне іх наведваць, адпачатку беларускамоўныя. Для іх важная найперш атмасфэра і магчымасьць пагаманіць у беларускім асяродзьдзі. Аднак ёсьць спадзяваньне, што як толькі пра ініцыятыву стане вядома шырэй, да яе далучацца і іншыя, каго традыцыйна прылічваюць да агульнай масы расейскамоўных. У такім разе, падкрэсьлівае Людвіка Кардзіс, давядзецца зьмяняць фармат мерапрыемства.

Заснавальніца беларускамоўных курсаў «Мова ці кава» Кацярына Кібальчыч усьцешаная, што яе задума пашыраецца на іншыя гарады і краіны. Яна расказала, што актыўныя людзі ў Вільні арганізаваліся самі і толькі папрасілі дазволу на выкарыстаньне «мовакаўнага лэйблу»:

«Найперш, я стаўлюся да гэтага вельмі добра, радуюся, калі людзі спрабуюць арганізаваць гурткі беларускай мовы — бяз нашага ўдзелу, па-валянтэрску. Хоць разумею, што ім цяжка будзе рабіць менавіта той самы праект „Мова ці кава“, які робім мы. Усё ж у нас задзейнічаная каманда з чатырох выкладчыкаў, якія часам працуюць літаральна на знос. Гэта ж ня проста дзьве гадзіны правёў занятак, і ўсё — амаль цэлы тыдзень ты яго плянуеш, прыдумляеш кантэнт, прыдумляеш практыкаваньні, дбаеш пра тое, каб кожны занятак адрозьніваўся.

Таму тое, што людзі аб’ядноўваюцца ідэяй вучыць беларускую мову, гэта вельмі файна. У гэтым пераліку ўжо Бэрлін, Токіё, таксама ў Брусэлі, Нью-Ёрку выказвалі жаданьне зьбірацца прадстаўнікі дыяспары, з Санкт-Пецярбургу прасілі матэрыялы, па якіх мы вучымся. Але, натуральна, я вельмі б хацела, каб гэтыя курсы, калі яны ўжо будуць называцца „Мова ці кава“, рэальна адпавядалі нашаму стандарту. Накшталт гэткай франшызы, калі ў сетцы рэстаранаў „Макдоналдс“ смак канапкі будзе аднолькавы што ў Токіё, што ў Маскве, што ў Менску. Мая мэта такая самая: каб гэтыя курсы былі, з аднаго боку, крыху розныя, са сваім калярытам, але каб усе яны былі на высокім узроўні. Таму, само сабой, буду сачыць за тым, што адбываецца ў Вільні. Хоць ня буду называць гэта курсамі, бо хутчэй гэта гурток аматараў беларускай мовы. Прынамсі пакуль».

Са свайго боку Кацярына Кібальчыч прапанавала віленчукам заснаваць доўгатэрміновы праект, каб распачаць рэальныя курсы найперш для «трасянкамоўных». Пры гэтым «цэнтар» абяцае дапамагаць матэрыяламі і рэклямай: «Радуюся за вас і хочацца дапамагчы, каб курсы былі на добрым арганізацыйным узроўні», — напісала Кацярына ў лісьце да Людвікі Кардзіс.

Як апавяла журналістка, каманда праекту «Мова ці кава» пры дапамозе аўтарытэтных адмыслоўцаў распрацавала спэцыфічную мэтодыку навучаньня. Заняткі — гэта не хаатычнае нагрувашчваньне слоў ці сказаў на беларускай мове, а структураваная «гульня», разьбітая на сэнсавыя рубрыкі. А ў фінале для наведнікаў абавязкова прапануецца творчае заданьне.

Сярод пажаданьняў, якія даюцца пасьлядоўнікам, — тое, каб вядоўцамі былі хлопец і дзяўчына, здольныя трымаць увагу аўдыторыі прынамсі на працягу дзьвюх гадзінаў. І хоць з боку курсы, магчыма, выглядаюць як вясёлы балаган, але насамрэч гэта штодзённая праца выкладчыкаў і адказнае стаўленьне да прадмету. Менавіта таму, кажа Кацярына Кібальчыч, курсы маюць такі посьпех: «Адной ідэі тут было б мала», — падсумоўвае яна.

Як прызнаецца Людвіка Кардзіс, асабіста ёй ня выпала прысутнічаць хоць бы на адным з моўных заняткаў у Маскве ці ў Менску, а таму ў Вільні давядзецца ўсё пачынаць з чыстага аркуша. Тым ня меней, на яе перакананьне, ужо пасьля першай сустрэчы можна будзе зрабіць папярэднія высновы — альбо ісьці пратаптанай дарогай «Мовы ці кавы», альбо паспрабаваць нейкі іншы фармат.

Пасьля летніх вакацыяў у верасьні курсы «Мова ці кава» распачаліся зноў. У Маскве аматары беларускай мовы сустракаюцца па новым адрасе — у кавярні «ОГИ в Мейерхольда». У Менску пляцоўка для сустрэчаў ранейшая — галерэя «Ў». Тут інтэрактыўныя заняткі праходзяць зь нязьменным аншлягам. З такой прыемнай прычыны арганізатары вымушаныя зьвярнуцца па дапамогу. Калі прыходзіць паўтары сотні чалавек, то палова сядзіць на падлозе ці слухае стоячы. Таму шукаюцца дабрадзеі, якія б дапамаглі з набыцьцём раскладных крэслаў. А то няёмка перад студэнтамі.

Ігар Карней
Радыё Свабода, 2 кастрычніка 2013