«Гэта адкрыццё стала чарговым сведчаннем таго, што некаторыя ланцужкі нейронаў, крытычна важныя для асваення чалавечай гаворкі, зусім не ўнікальныя для Homo sapiens. Пры гэтым мы пакуль не можам сказаць, як і калі сабакі асвоілі гэтую ўменне — пасля прыручэння або задоўга да гэтага», — распавёў адзін з аўтараў даследавання, навуковы супрацоўнік Будапешцкага ўніверсітэта Атыла Андыкс.

За апошнія гады навукоўцы адкрылі мноства сведчанняў таго, што для сабак характэрныя многія інтэлектуальныя здольнасці, якія раней лічыліся выключнай асаблівасцю чалавека. Да прыкладу, венгерскія нейрафізіялогіі ўсталявалі, што сабакі ўмеюць разумець інтанацыі і сэнс слоў, якія прамаўляюць іх гаспадары.

Год таму яны даказалі, што самыя таленавітыя хатнія гадаванцы ўмеюць запамінаць новыя словы падчас гульні з гаспадарамі і робяць гэта гэтак жа хутка, як і малалетнія дзеці. У сваёй новай працы Андыкс і яго калегі паспрабавалі высветліць, як працуе гэтая здольнасць. Для гэтага навукоўцы прасачылі за актыўнасцю мозгу двух дзясяткаў сабак розных парод у той час, калі тыя праслухоўвалі аўдыёзапісы, якія складаліся з мноства незнаёмых ім замежных слоў.

Чалавек у падобнай сітуацыі паступова пачынае распазнаваць межы слоў, разбіваць іх на гукі і адрозніваць іх адзін ад аднаго, нават калі мова зусім яму не знаёмы. Гэты працэс суправаджаецца характэрнымі зменамі ў актыўнасці мозгу, па выяўленасці якіх можна вызначыць тое, наколькі хутка людзі прывыкаюць да гукаў незнаёмай ім гаворкі.

Андыкс і яго калегі правялі аналагічныя вымярэння для сабак, выкарыстоўваючы для гэтага спецыялізаваны магнітна-рэзанансны тамограф і звычайны электраэнцэфалограф. Аналіз нечакана пацвердзіў, што сабакі сапраўды хутка вучацца распазнаваць незнаёмыя словы, у тым ліку і іх абрыўкі, а таксама ўмеюць адрозніваць рэдкія і часта выкарыстоўваюцца камбінацыі гукаў.

Больш за тое, дадзеныя з МРТ паказалі, што такую здольнасць людзі і сабакі набываюць падобным чынам: у прыватнасці, ён закранаў адны і тыя ж глыбінныя вобласці мозгу і слыхавы кары. На думку нейрафізіялогіі, гэта сведчыць аб тым, што здольнасць чалавека разбіваць прамову на словы, як мяркуецца, вельмі затратная з пункту гледжання расходу рэсурсаў мозгу, не ўнікальная для Homo sapiens.

Пакуль навукоўцы не могуць сказаць, набылі ці сабакі гэта ўменне адносна нядаўна, у ходзе прыстасаванні да жыцця побач з чалавекам пасля іх прыручэнне, ці ж яно з’явілася ў іх значна раней.

Наступныя назіранні за сабакамі і досведы з іншымі відамі жывёл, як спадзяюцца Андыкс і яго калегі, дадуць адказ на гэтае пытанне.

Звязда, 1 лістапада 2021