Дзеці Данбаса ведаюць, дзе і калі хавацца ад абстрэлу, з якой хуткасцю ляціць снарад ад артылерыі ці танка і разбіраюцца ў разнавіднасцях мін. Гэтыя недзіцячыя веды – страшная рэальнасць, таму як дзяцінства ў іх прайшло пад агнём артылерыі і мінамётаў, строкат аўтаматаў і стук кулямётаў.
У кожнага свая гісторыя і траўмы, з якімі трэба жыць. Гэтым дзецям вельмі патрэбна падтрымка і дапамога, і спецыяльна для гэтага ў Беларусі распрацавалі цэлую праграму. Яна мяркуе не толькі аздараўленне, але і масу цікавых рэчаў, у тым ліку экскурсій і паездак.
У аўторак рабяты з ДНР і ЛНР зрабілі пасільны ўклад у аднаўленне сядзібы вялікіх князёў Раманавых, якая знаходзіцца ў Барысаўскім раёне.
У далейшым у гэтым будынку будуць праходзіць рэабілітацыю, у тым ліку дзеці з зоны спецаперацыі, якія страцілі канечнасці.
Пайшоў на рыбалку – наступіў на міну
Васіль Карчагін выдатна памятае дату ранення – 23 лістапада 2023 года. У свае 16 ён перажыў шмат чаго, у тым ліку зноўку вучыўся хадзіць. Сваё раненне Васіль атрымаў на рыбалцы на рацэ Северскі Данец, дзе любяць адпачываць усе мясцовыя. Справа ў тым, што сапёры пры размінаванні не заўважылі адну міну.
"Мне "пашанцавала" на яе наступіць. Пасля выбуху бачу – у мяне няма нагі. Маці і мой сваяк дапамаглі дабрацца да машыны і паехалі насустрач "хуткай". Мяне дзве з паловай гадзіны везлі да бальніцы, я ўвесь гэты час быў у прытомнасці. У гэты момант у галаве былі розныя думкі. Думаў, што калі памру, то не вельмі страшна. Ды і добра, што гэта было са мной, а не з маці".
Ён прызнаецца: у машыне хуткай дапамогі маліўся, а ў шпіталі разам з ім знаходзіўся бацюшка Аляксей, прыходзілі сябры, блізкія – гэта падтрымлівала. Пасля аперацыі была доўгая рэабілітацыя, пратэзаванне.
Цяпер хлопец заканчвае дзевяты клас і збіраецца працягнуць сямейную дынастыю – стаць урачом. Але з’яжджаць з ЛНР не збіраецца. "Хачу жыць на радзіме. Калі ўсе з’едуць, хто будзе аднаўляць гарады? Наперадзе чакае шмат працы", - кажа хлопец.
Два снарады трапілі ў дом
Таццяна і Кірыл Цялегіны прыехалі з Данецка. Жывуць маці і сын у адным з раёнаў, якія моцна абстрэльваюцца – Куйбышэўскім. У Беларусі яны аказаліся першы раз, але ўжо паспелі шмат паглядзець.
"Былі і на 9 Мая ў вас (у Мінску), і на розных экскурсіях: на малаказаводзе, каняферме, у храмах. Праграма ў нас насычаная. Людзі ў Беларусі вельмі спагадныя і гасцінныя, цёпла да нас ставяцца. Жывем мы ў санаторыі ("Дубровенка" у Магілёўскім раёне), там і масажы, і фізіяпрацэдуры. Аляксей Талай да нас таксама прыязджаў і займаўся плаваннем з рабятамі", - дзеліцца ўражаннямі Таццяна.
Яе сын у ліпені 2022-га быў цяжка паранены – у дом прыляцелі два снарады, і ў выніку Кірыл атрымаў мінна-выбухную траўму, хлопцу адсекла руку. Нягледзячы на тое, што адбылося, Кірыл не страціў мэтанакіраванасць і ў свае 17 настроены рашуча – збіраецца стаць барменам.
Цяпер ён вучыцца ў тэхнікуме на трэцім курсе на повара-кандытара. Сярод яго захапленняў – камп’ютарныя гульні, анімэ і прагулкі з сябрамі.
У гэтай сям’і, якая спазнала гора, няма нянавісці да ўкраінцаў. "Злосці да ўкраінцаў у нас няма, яны нашы браты. Мы верым, што мір прыйдзе на нашу зямлю і ўсім будзе добра", - дадае маці Кірыла.
Танк "укропаў" і 13 асколкаў
Святаславу Рычкову 15 гадоў, родам ён з Лісічанска. Сітуацыя ў яго родным горадзе да гэтага часу няпростая. Расійскія вайскоўцы вызвалілі населены пункт падчас спецыяльнай ваеннай аперацыі летам 2022 года. Тым не менш, украінскія нацыяналісты працягваюць наносіць удары. Дроны ў небе – з’ява частая. Але Свят, як яго клічуць таварышы, не губляе аптымізму, будуе планы на будучыню.
"Цяпер скончу дзевяты клас, здам экзамены і працягну вучыцца на аўтамеханіка. Прафесія запатрабаваная і цікавая", - кажа ён.
Часы вучобы пры ўкраінскай уладзе хлопец успамінае неахвотна: прыгнёт рускай мовы, навязванне ідэалогіі.
"У мяне рускі быў адзін раз у тыдзень, большасць кніг на ўкраінскай мове. Гісторыю Украіны нават не адкрываў. Там усё перароблена: у іх Бандэра – вялікі чалавек, хоць ён і супрацоўнічаў з нацыстамі. У мяне ў сям’і ўсе на рускай размаўляюць, большасць сваякоў з Расіі, я з імі і меў зносіны.
Святаслаў у Беларусі ўпершыню, тут ён аднаўляецца пасля ранення ў шыю, 13 дробных асколкаў да гэтага часу знаходзяцца ў яго целе.
"9 мая 2022 года, на Дзень Перамогі, мяне так "павіншавалі" ўкраінцы. Каля крамы стаяў танк УСУ, ён стрэліў у наш плот, я не паспеў зрэагаваць, бо снарад танка ляціць з вельмі высокай хуткасцю – нават свісту не пачуеш. Выбух – і я перастаў адчуваць руку. Ратавала маці. Хуткую не пускалі, "укропы" казалі: "Няхай памірае". Але прыехалі "Урачы без меж" і даставілі мяне ў бальніцу. І тое, "укропы" патрабавалі, каб забралі іх параненых вайскоўцаў", - успамінае Свят.
Атрыманае раненне да гэтага часу яго непакоіць: перыядычна баліць шыя і дранцвее рука. Свят прызнаецца – пасля адпачынку ў Беларусі яго здароўе і самаадчуванне палепшыліся. У планах у хлопца – купля матацыкла, каб "ганяць на ім кожны дзень".
У будучыні Святаслаў хоча адкрыць свой бізнес, але спачатку трэба адвучыцца на аўтамеханіка.
Беларусь не развітваецца
Дзеці Данбаса неўзабаве з’едуць з Беларусі, але з імі застануцца ўспаміны. Ды і выканаўчы дырэктар фонду Аляксея Талая Уладзімір Казбанаў не развітваецца з імі.
З многімі рабятамі яшчэ ўбачацца ў Беларусі. Не застануцца дзеці і без нагляду. У рамках праграмы для Саюзнай прасторы Беларусі і Расіі па рэабілітацыі дзяцей будзе арганізавана іх суправаджэнне на выдаленцы, іх усяляк будуць падтрымліваць – да ўстойлівых вынікаў.
Sputnik Беларусь, 25 траўня 2024
