У Польшчы 1 чэрвеня адбыўся другі тур прэзідэнцкіх выбараў. У фінальнай сутычцы сышліся прадстаўнікі двух варагуючых палітычных лагераў — Рафал Тшаскоўскі («Грамадзянская кааліцыя») і Караль Наўроцкі («Права і справядлівасць»). Абодва палітыкі ў першым туры, які прайшоў 18 мая, набралі амаль роўную колькасць галасоў — розніца менш за 1%.
Першыя даныя экзітпола пасля ўчорашняга галасавання паказалі, што Тшаскоўскі лідзіруе з адрывам у дзясятыя долі працэнта. Аднак затым сітуацыя пачала мяняцца. Пазнейшыя апытанні вывелі на першы радок Наўроцкага. Лідэрства кандыдата ад PіS пацвердзілі і даныя Нацыянальнай выбарчай камісіі (НВК).
Між тым абодва кандыдаты ўжо паспелі заявіць пра сваю перамогу. У сувязі з гэтым у экспертным асяроддзі Польшчы выказваюць занепакоенасць, што вынікі выбараў могуць быць аспрэчаныя, што багата палітычным крызісам і масавымі пратэстамі. Такое развіццё падзей будзе азначаць горшы сцэнар для краіны. Тым часам у выбарчай камісіі ўжо далі зразумець — ніякага пераліку галасоў без відавочных на тое прычын не будзе.
Варта нагадаць, што цяперашняя прэзідэнцкая кампанія ў Польшчы праходзіла ва ўмовах сур’ёзнай канфрантацыі паміж супрацьлеглымі лагерамі, што толькі ўзмацніла палярызацыю грамадства. Кожны з бакоў звязвала з перамогай на выбарах свой далейшы палітычны лёс.
Многія эксперты адзначалі, што перамога Тшаскоўскага дасць яго аднапартыйцу прэм’еру Дональду Туску магчымасць сканцэнтраваць у сваіх руках і прэм’ерскую, і прэзідэнцкую ўладу. Сам Тшаскоўскі ўспрымаўся па вялікім рахунку не як асобная палітычная фігура, а як стаўленік Туска. У той жа час «Права і справядлівасць» (PіS) з дапамогай Наўроцкага разлічвала ўтрымаць у сваіх руках прэзідэнцкую ўладу, а таксама супрацьстаяць палітычнай расправе, учыненай Тускам у дачыненні да апазіцыі.
Польскае радыё RMF FM паведамляе пра вынікі галасавання ў Беларусі. Паводле яго звестак, 52,78% выбаршчыкаў аддалі свае галасы за Тшаскоўскага.
Подкуп, п’яны член камісіі і ілжэпраграма. Што вядома аб парушэннях?
Па дадзеных Нацыянальнай выбарчай камісіі, у агульнай складанасці падчас другога тура выбараў было зафіксавана каля 275 парушэнняў — прыкладна столькі ж, колькі і ў першым туры. У іх ліку 17 крымінальных правапарушэнняў, звязаных з подкупам выбаршчыкаў, спробамі сарваць правядзенне выбараў і пашкоджаннем маёмасці.
Са слоў кіраўніка НВК Марчыняка, назіральнікі фіксавалі выпадкі вынасу бюлетэняў за межы ўчастка для галасавання. Таксама паведамляецца пра выпадкі незаконнай перадачы персанальных даных.
Не абышлося і без надзвычайных сітуацый. На адным з выбарчых участкаў 75-гадовы мужчына страціў прытомнасць, стоячы ў чарзе для галасавання. Пазней ён памёр. Таксама быў зафіксаваны выпадак, калі адзін з членаў выбарчай камісіі знаходзіўся ў стане алкагольнага ап’янення. Мужчыну адхілілі ад працы.
Нарабіла шуму і спецыяльную праграму, распрацаваную для прадухілення выпадкаў паўторнага галасавання. Дадзеная праграма была рэкамендавана некаторым членам камісіі людзьмі, звязанымі з рухам за кантролем над выбарамі, за яго прымяненне выступаў і былы міністр юстыцыі Польшчы Збігнеў Зебра.
Пра тое, што праграма можа працаваць некарэктна, паведамлялася яшчэ напярэдадні выбараў. Праграма афіцыйна не зарэгістравана і не прызнана польскімі ўладамі. Аднак яно ўсё роўна актыўна выкарыстоўваецца на фоне боязі ў фальсіфікацыі выбараў. Гэта прыводзіць да сітуацый, як, напрыклад, учора на адным з участкаў у Шчэціне. Выбаршчыку адмовілі ў праве пакінуць свой голас, так як у праграме, якім карысталіся члены выбаркама, ён ужо быў паказаны як прагаласаваў. У выніку наведванне ўчастка для галасавання абярнулася для выбаршчыка размовай з паліцыяй.
Звязда, 2 чэрвеня 2025
