Гісторык Ірэна Валіканіце, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту, лічыць, што выданьне Статуту ВКЛ на старабеларускай мове, дзеля выкупу якога быў абвешчаны збор грошай у Беларусі, зусім ня рэдкасьць, — паведамляе DELFI.

Паводле яе словаў, у Літве ёсьць некалькі падобных экзэмпляраў. Ёсьць яны ў Польшчы, Расеі і ва Ўкраіне. Да таго ж гэта ня рукапіс, а друкаванае выданьне. Нашмат большую каштоўнасьць маюць ранейшыя Статуты 1529 і 1566 гадоў.

Актыўнасьць беларусаў па вяртаньні Статуту на радзіму Валіканіце пракамэнтавала так: «Відаць, у іх няма. Але для нас гэта ня унікум. Нам пэўна ня трэба зьбіраць грошы…»

Дырэктар Палаца кіраўнікоў Відас Далінскас увогуле выказаў сумнеў у тым, што беларусам дазволяць легальна вывезьці Статут з Расеі, нават калі яны зьбяруць 45 тысяч даляраў. Паводле ягонай інфармацыі, без адмысловага дазволу Мінкульту з Расеі нельга вывозіць нічога старэйшага за 50–100 гадоў. Далінскас пацьвердзіў, што выданьне на старабеларускай мове нашмат больш каштоўнае за выданьні таго ж Статуту на польскай мове.

Статут быў выстаўлены на продаж на электронным аўкцыёне ўладальнікам антыкварнай крамы ў Маскве. Асобнік ацэнены на $45 тысяч.

Ва ўсім сьвеце каля 60 асобнікаў усіх трох выданьняў Статуту, зь іх 29 — выданьня 1594–1595 гадоў. Яны ёсьць у Вялікабрытаніі (1), Літве (6), Польшчы (6), Расеі (11), Украіне (5), а ў Беларусі няма ніводнага. І прыватныя асобы, і дзяржаўныя інстытуты краіны ўжо рабілі спробы выкупіць асобнік Статуту, аднак беспасьпяхова. Да збору грошай на вяртаньне Статуту падлучыўся Нацбанк, які таксама накіраваў у камэрцыйныя банкі прапанову ахвяраваць грошы на вяртаньне арыгінальнага выданьня на старабеларускай мове.

Радыё Свабода, 29 траўня 2012