Analiza sprzedaży alkoholu jest wiarygodniejsza, ponieważ deklarowana konsumpcja jest znacznie zaniżana, zazwyczaj o 40 do 60%.

Umiarkowane spożycie alkoholu, tzn. dopuszczalne, uważane za nieszkodliwe, to dla mężczyzny 20 gramów czystego alkoholu dziennie, a dla kobiety ― 10 gramów. 14g alkoholu jest to 1 standardowa lampka wina lub jedna butelka piwa o pojemności 341 ml.

Szacuje się, że aż około 50% mężczyzn i 10% kobiet zgłaszających się do lekarza, jest obciążonych chorobami spowodowanymi przez alkohol. W warunkach szpitalnych, problemy alkoholowe występują u 42% mężczyzn i 35% kobiet. Natomiast w niektórych oddziałach osoby, gdzie problemy zdrowotne mają związek z piciem alkoholu, stanowią niekiedy nawet ponad 50% hospitalizowanych. Prócz znanych zależności alkoholu z chorobami trzustki, przewodu pokarmowego, układu sercowo-naczyniowego i nerwowego, występuje też negatywny wpływ na system immunologiczny człowieka.

Ostre zatrucie alkoholem jest to przemijający stan, który występuje po wypiciu alkoholu i przejawia się zaburzeniami świadomości, funkcji poznawczych, spostrzegania, afektu lub zachowania albo innych funkcji lub reakcji psychofizjologicznych.

Picie szkodliwe to sposób picia, który powoduje szkody zdrowotne u osoby pijącej. Szkody te mogą dotyczyć stanu somatycznego (np. marskość wątroby, polineuropatia alkoholowa, nadciśnienie tętnicze), zapalenie trzustki itp.) lub psychicznego (np. stany lękowe czy stany depresyjne wtórne do intensywnego picia alkoholu).

Uzależnienie od alkoholu jest to kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu dominuje nad innymi zachowaniami, które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość.

Krótkotrwały wpływ alkoholu na odporność

Duża dawka alkoholu osłabia system immunologiczny. Dzieje się tak, iż odwadniające właściwości alkoholu mają swój udział w wypłukiwaniu z organizmu protein, które są niezbędne w walce z bakteriami i wirusami. Brytyjscy naukowcy dowiedli, iż osłabienie odporności po wypiciu dużej ilości alkoholu może utrzymywać się nawet dobę.

Eksperymenty, prowadzone głównie na myszach, potwierdziły negatywny wpływ konsumpcji uderzeniowych dawek alkoholu na produkcję substancji prozapalnych. Związane jest to z upośledzeniem funkcji białka TLR4, które jest jednym z podstawowych receptorów dla lipopolisacharydu (LPS - składnika ścian bakterii Gram-ujemnych). W prawidłowych warunkach białko TLR4 przekazuje informacje o obecności bakterii z LPS w organizmie człowieka innym komórkom odpornościowym, dzięki temu zapoczątkowana jest reakcja mająca na celu likwidację drobnoustroju (stan zapalny). Badania udowodniły, że podanie etanolu blokuje szlak sygnałowy związany z TLR4 i uniemożliwia w ten sposób aktywację mechanizmów obrony przed zakażeniem. Zjawisko to utrzymuje się nawet po usunięciu alkoholu z organizmu. Okres obniżenia odporności, jak było już wspomniane, trwa aż do 24 godzin, a więc dłużej, niż sama obecność etanolu w ustroju.

Przewlekłe picie alkoholu hamuje funkcje układu odpornościowego, co manifestuje się zwiększoną wrażliwością na choroby zakaźne (zarówno bakteryjne, jak i wirusowe; np. zapalenie płuc, gruźlicę), ale i również choroby nowotworowe.

Alkohol upośledza m.in. zdolność limfocytów do spełniania ich funkcji (np. do produkcji przeciwciał przeciw obcym antygenom) oraz osłabia ich aktywność. Tak, więc w razie zagrożenia jest nieadekwatna odpowiedź układu immunologicznego, np. dużo mniej powstaje granulocytów wielojądrzastych, prócz tego są one mniej ruchliwe i efektywne.

Pośrednim dowodem na osłabienie odpowiedzi komórkowej jest fakt, iż u alkoholików relatywnie częściej występuje gruźlica i nowotwory o etiologii wirusowej. Między innymi na skutek obniżenia aktywności komórek NK, które są właśnie istotnym czynnikiem obronnym przeciwko komórkom nowotworowym. Długotrwałe picie alkoholu doprowadza do niedoboru witamin (zwłaszcza z grupy B) oraz mikroelementów, co również obniża kompetencję układu odpornościowego.

Lek. Łukasz Kowalski
Lekarz w Szpitalu Praskim pw. Przemienienia Pańskiego w Warszawie.
AbcZdrowie, 19 marca 2020