Вставить в блог

Скопируйте следующий код для вставки в Ваш блог

<div><a href="http://belarus.kz"><img src="http://belarus.kz/images/01_logo.gif" border="0"></a><br /><br /><div>Цікавае побач. Даследчыку варта памятаць, што заўсёды непадалёку сцішана захоўваюцца залацінкі архіўнай інфармацыі, звязаныя з жыццём знакамітых людзей. Магчыма, раней такія звесткі ўяўляліся малазначнымі, не вартымі ўвагі. Сёння, пасля грунтоўнага асваення асноўных пластоў гістарычных матэрыялаў, іх самадастатковая каштоўнасць значна ўзрасла.</div> 
  <div><img src="/xinha/plugins/ExtendedFileManager/demo_images/yanka_kupala._1908_g.jpg" align="texttop" height="533" width="322" style="margin: 6px; padding: 6px;" /><br /></div> 
  <div>Янка Купала. 1908 г.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Няўмольны час робіць сваю справу: многае нішчыць, а на тым, што збераглося, прымушае засяродзіць асаблівую ўвагу. Аўтар гэтых радкоў чарговы раз пераканаўся ў справядлівасці сказанага, шчыльна займаючыся архівамі, звязанымі з жыццём і творчасцю Янкі Купалы.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div><strong>На вячоркі з Янкам Купалам<br /><br /></strong></div> 
  <div>Неспадзяванай знаходкай стала гісторыя, пераказаная мімаходзь адной з найстарэйшых выкладчыкаў кафедры беларускай філалогіі БДТУ Рэгінай Міксюк. Калега з гумарам прыгадала невялічкі эпізод больш чым 50-гадовай даўнасці са свайго сямейнага жыцця.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Аднойчы вучаніца сярэдняй школы Рэгіна Анкудовіч выконвала хатняе заданне, рыхтавала ўрок па творчасці Янкі Купалы, старанна прагаворвала ўслых асобныя факты біяграфіі паэта. Яе бабуля абірала бульбу і раз-пораз услухвалася ў голас старанніцы-ўнучкі. На стандартнай фразе з падручніка пра сялянскае паходжанне народнага паэта Беларусі раптам ускіпела: «Які ён табе селянін, ён з паноў!»</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Далей пачаўся нязвыклы для савецкай гістарыяграфіі аповед Авэліны Іпалітаўны Каспяровіч (у дзявоцтве Прушынскай) пра жыццё на хутары Хлявішча, што на Лагойшчыне, вячоркі ў Малых і Вялікіх Бясядах, куды збіралася моладзь з усяго наваколля.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Але гэтым разам гаворка ішла прыкладна пра 1900 год, калі апавядальніцы ішла чатырнаццатая ці пятнаццатая вясна. Ян Луцэвіч запомніўся ёй па бясядскіх танцах вельмі добра: модны касцюм, накрухмаленая манішка, хромавыя боты. Трымаўся будучы паэт Янка Купала воддаль ад вясковай моладзевай грамады, больш назіраў. Моцна кантраставаў з сялянамі, якія былі ў звычайных сярмягах, босыя, урачыста абуваліся толькі на святы, ды і тое перад уваходам у касцёл, што ў Вялікіх Бясядах.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Малады Ян Луцэвіч чуйна прыслухоўваўся, уважліва ўглядаўся ў святочнае і будзённае жыццё народа. Няма сумнення, што бясядскія вячоркі таксама збіраліся ў душы будучага пісьменніка своеасаблівай калекцыяй эмоцый, уражанняў, фарбаў. Некаторыя з іх, магчыма, адгукнуліся і ў камедыі «Паўлінка» (Санкт-Пецярбург, 1913) — «Сцэнах з шляхоцкага жыцця ў 2-х актах». Напрыклад, у гэтай: «Музыкі іграюць польку; усе, апрача старых, танцуюць: Адольф з Паўлінкай, другія госці — хто з кім. За сталом Пранцісь са Сцяпанам частуюцца гарэлкай з пляшкі, якую першы прынёс з сабою». А далей у прыпеўках (а можа, — з ноткамі самаіроніі) абыгрываецца і панская (шляхоцкая) фанабэрыя, і трапнасць народнага гумару:</div> 
  <div><br /></div> 
  <div><strong>Адольф</strong></div> 
  <div>(танцуючы, прыпявае)</div> 
  <div>Танцовала рыба з ракем,</div> 
  <div>А пятрушка з пастарнакем,</div> 
  <div>А цыбуля дзівовала,</div> 
  <div>Цо пятрушка танцовала.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div><strong>Паўлінка</strong></div> 
  <div>(адпяваючы)</div> 
  <div>А на печы, на лучыне,</div> 
  <div>Дзеўкі грошы палічылі;</div> 
  <div>Налічылі паўталера</div> 
  <div>Дый купілі кавалера.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div><strong>Пад шэпт лістоўніц і піхт<br /><br /></strong></div> 
  <div>Панскі маёнтак у Малых Бясядах (Вілейскі павет Віленскай губерні) размяшчаўся ў маляўнічай мясцовасці: узгоркі, невялікая рачулка. Акультураная прастора сядзібы выдатна ўпісвалася ў прыродны ландшафт: цудоўны парк са штучным азерцам, што сілкуецца крынічнай вадой, велічныя алеі з сосен, лістоўніц, бальзамічных піхт. У цэнтры архітэктурнага комплексу — двухпавярховы дом з тэрасамі і балконамі. На першым паверсе знаходзімся зімовы парк і танцавальная зала.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>У канцы ХІХ — пачатку ХХ стст. усё гэта было ўласнасцю Зыгмунта Чаховіча-Ляхавіцкага (1831–1907), удзельніка паўстання 1863–1864 гг., паплечніка Кастуся Каліноўскага. За ўдзел у змагарніцкім руху З. Чаховіч быў асуджаны на 12 гадоў катаргі. Каля 1880 г. вярнуўся на радзіму.</div> 
  <div><img src="/xinha/plugins/ExtendedFileManager/demo_images/zygmunt_chahovich_lyahavicki._pachatak_hh_st.jpg" align="texttop" height="533" width="383" style="margin: 6px; padding: 6px;" /><br /></div> 
  <div>Зыгмунт Чаховіч-Ляхавіцкі. Пачатак ХХ ст.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Сям’я Луцэвічаў у 1895–1904 гг. жыла непадалёку — у фальварку Селішча. Янка Купала ў лісце з Кіславодска да Льва Клейнбарта 21 верасня 1928 г. пісаў пра сваё знаёмства з уласнікам Малых Бясяд: «...когда мы жили в Селище, я познакомился с одним польским помещиком Сигизмундом Чеховичем в им<ении> Бесядка Вилейск<ого> уезда. Помещик этот был в свое время сослан Муравьевым в Сибирь, но впоследствии вернулся и жил безвыездно в своем имении Бесядах. У него была громадная библиотека, в большинстве из польских книг. Вот тут-то мне и открылся, что называется, клад. Помещик был идеалист, мечтатель».</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Паводле Купалавага пераказу, уласна сямейнае жыццё пад дахам сядзібнага дома ў Малых Бясядах было далёка не ідылічным: «...жена у него была настоящая ведьма. Она его держала впроголодь и не давала ему вмешиваться абсолютно в никакие дела. Так что он даже с женой не встречался. Жил отдельно, куда ему посылалась кое-какая пища, ни с кем не встречался, всегда поглощенный книгами»; «Бывал у него я часто, принося ему в благодарность за книги то масла, то сыру, т. к. того, что доставалось ему от жены, на пропитание не хватало».</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Купала аддаваў перавагу паэзіі, белетрыстыцы, гісторыі: «Часто он мне выбирал книги для чтения, а иногда я сам просил его таких или других авторов»; «...у него первого я познакомился с нелегальной литературой, больше всего относящейся к польскому восстанию. Были это издания краковские, лондонские, парижские и т. д.». Дзякуючы багатай бібліятэцы былога каліноўца, «ідэаліста і летуценніка», упершыню пазнаёміўся з нелегальнымі выданнямі, гутарыў з гаспадаром пра паўстанне 1863–1864 гг. «Знаёмства з Чаховічам мела велізарнае значэнне для развіцця светапоглядных арыентацый і эстэтычных густаў Купалы» (Галіна Тычко).</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Гэтыя старонкі жыцця будучага класіка беларускай літаратуры добра асветлены ў артыкуле Генадзя Кісялёва «Бясядскія шляхі-дарогі» («Нёман», 1984, № 3), сцісла ахарактарызаваны ў энцыклапедычным даведніку «Янка Купала» (1986) і аднайменнай энцыклапедыі (2018, т. 3).</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Найбольш вядомая літаратурная інтэрпрэтацыя малабясядскіх сустрэч прадстаўлена ў п’есе Уладзіміра Караткевіча «Калыска чатырох чараўніц», напісанай да 100-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы. Сярод дзеючых асоб у ёй адрэкамендаваны «Зыгмунт (Цыкмун) Чаховіч-Ляхавіцкі — былы паўстанец, цяпер „пан“ у Бясядах». З аўтарскай рэмаркі да 2-й карціны драматычнага твора: «Бібліятэка ў флігелі Зыгмунда Чаховіча ў Бясядах. Простыя беленыя сцены, паўкруглыя зверху вокны, канапа, пацёрты дыван, столік, крэслы. Адзіная раскоша — мноства кніг, і патрапаных, і старадаўніх скураных, і ў ціснёных золатам вокладках. Астатняе — пацёртае і нібы прыцярушанае пылам. Янка Луцэвіч толькі зайшоў у пакой з пакункам кніг. У пакоі два чалавекі. Сядзяць ля століка. На крэсле малады хлопец Стафан Каляда.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>У фатэлі, накрыты пледам, сам Зыгмунд Чаховіч. Яму каля сямідзесяці год».</div> 
  <div><br /></div> 
  <div><strong>Гаючая памяць<br /><br /></strong></div> 
  <div>З пераказу каларытнага аповеду Авэліны Каспяровіч запомнілася фраза «Ён знаўся толькі з панамі, браў у іх кнігі». Атрымліваецца, карыстанне Купалам багатым бібліятэчным зборам Чаховіча было асабліва заўважным і адзначаным ужо сучаснікамі, шараговымі відавочцамі падзей, а не толькі рэтраспектыўна ўстанаўлівалася, інтэрпрэтавалася біёграфамі паэта ў пазнейшыя дзесяцігоддзі ХХ ст.</div> 
  <div><img src="/xinha/plugins/ExtendedFileManager/demo_images/avelina_kaspyarovich._1920_ya_gg.jpg" align="baseline" height="533" width="328" style="margin: 6px; padding: 6px;" /><br /></div> 
  <div>Авэліна Каспяровіч. 1920-я гг.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>І чаму з панамі (у множным ліку), а не толькі з Зыгмунтам Чаховічам? Адказваючы на гэтае пытанне, Рэгіна Міксюк прыгадвала і свае юнацкія гады таксама. Пан Чаховіч для навакольнага люду атаясамліваўся з палітыкай, нечым таемным, забароненым і змоўніцкім. Больш сімпатычным, а таму асабліва памятным быў пан Валадковіч з Маныл. Да яго сядзібнага дома вялі прыгожыя алеі з лістоўніц і бэзу. На сядзібе біла крынічка, вада з якой валодала гаючымі ўласцівасцямі: лекавала вочы. Таму да пана Валадковіча «на лячэнне» ахвотна ехала і заможная шляхта, і просты люд. Пэўна, не абмінаў гэтую славутую мясціну і Янка Купала…</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Успаміны Рэгіны Міксюк паступова набылі адценне скрухі і жалю — амаль нічога не захавалася. Але сённяшнім людзям сталага веку з вакольных вёсак Лагойшчыны яшчэ памятаюцца вячоркі на дыхтоўным бруку сядзібнага дома пана Валадковіча. Тады будавалі на вякі.</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Жыццёвы лёс Авэліны Каспяровіч, якая пражыла 86 гадоў, варты асобнай кнігі мемуараў: нарадзіла 13 дзяцей, з якіх выжылі толькі двое (адна з іх Яніна Анкудовіч, маці Рэгіны Міксюк). У сямейным архіве цудам збярогся фотаздымак Авэліны Каспяровіч 1920-х гг., з якога на нас глядзіць запамінальная маладая жанчына часоў нацыянальнага будаўніцтва, апетага аўтарам «Маладой Беларусі». У той час у прасторнай зале сядзібнага дома гаспадара маёнтка ў Малых Бясядах сіламі мясцовай настаўніцкай грамады ставілася неўміручая купалаўская «Паўлінка»…</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Пасля пачутых успамінаў думкам было вельмі зацішна і трохі зайздросна. Усё ж здорава мець магчымасць пры добрай нагодзе сказаць: «А мая бабця танчыла з самім Купалам!»</div> 
  <div><br /></div> 
  <div>Мікола Трус,</div> 
  <div>кандыдат філалагічных навук<br /><a href="http://zviazda.by/be/edition/litaratura-i-mastactva" target="_blank">Літаратура і Мастацтва</a>, 30 студзеня 2022</div><br /><br />Ссылка на источник:<a href="">У каго браў кнігі Янка Купала?</a></div>

КонтактыЗаконодательствоНаши баннерыДобавить в избранноеПолезные ссылкиО проекте

Разработка сайта: веб-студия творческой группы "Весна".

Сделано Весной