партызанскага руху ў гады Вялікай Айчыннай вайны на тэрыторыі Беларусі.Нарадзіўся Васіль Іванавіч у сялянскай сям'і 8 лютага 1903 года ў вёсцы Заграддзе Жлобінскага раёна Гомельскай вобласці. Савецка-польская вайна забрала жыццё бацькі Івана Трафімавіча (калі Васілю было ўсяго 17 гадоў), а Вялікая Айчынная - жыццё маці Марыі Іванаўны, братоў Уладзіміра, Паўла і шматлікіх блізкіх. Родную вёску напаткаў лёс Хатыні - яе спалілі фашысты.
Свой працоўны шлях Васіль Іванавіч пачаў у 14 гадоў, менавіта ў гэтым узросце ён стаў працаваць чорнарабочым на Жлобінскай чыгунцы. У 20 гадоў ён атрымаў запатрабаваную ў тыя гады спецыяльнасць слесара і стаў працаваць у паравозным дэпо. У гэты час ён сустрэў дзяўчыну, якую пакахаў. У хуткім часе яны справілі вяселле. У 1925 годзе ў маладой сям'і нарадзілася дачка Вольга. Пазней сям'я зноў папоўнілася - нарадзілася дачка Тамара.
З 1925 па 1927 год Васіль Іванавіч служыў у Чырвонай Арміі ў 5-м чыгуначным палку ў Віцебску. З 1928 года знаходзіўся на партыйнай рабоце ў Жлобінскім, Старобінскім і Чэрвеньскім раёнах Мінскай вобласці. Працаваў Васіль Іванавіч інструктарам райвыканкама, партаргам калгаса, з 1934 года дырэктарам Старобінскай машынна-трактарнай станцыі (МТС), якая ў тыя гады знаходзілася ў вёсцы Кулакі. Ён арганізаваў курсы механізатараў і стварыў першую на Палессі брыгаду трактарыстаў. Быў сакратаром Старобінскага і Чэрвеньскага райкамаў партыі.
Штодзённыя клопаты і добрасумленная праца сталі падставай для ўзнікнення легенд пра Васіля Казлова, а дзеці гулялі ў "дырэктара МТС".
У 1933 годзе Васіль Казлоў скончыў Камуністычны ўніверсітэт у Мінску. У 1940 годзе быў вылучаны на пасаду намесніка старшыні Савета Народных Камісараў БССР, потым у сакавіку 1941 года быў выбраны сакратаром Мінскага абкама КП(б)Б.
З першых дзён Вялікай Айчыннай вайны рашэннем ЦК КП(б)Б В.І.Казлоў быў пакінуты ў тыле праціўніка для арганізацыі партызанскага руху на тэрыторыі Мінскай вобласці.
Аб пачатку вайны Казлоў успамінае ў сваёй кнізе-мемуарах "Людзі асобага складу": "Цяжка не толькі апісаць, але нават уявіць тую самаадданасць, з якой салдаты і афіцэры Савецкай Арміі абаранялі яшчэ ў першыя дні вайны подступы да Мінска. Кожны дзень нашы адважныя байцы знішчалі тут па некалькі соцень варожых танкаў, тысячы гітлераўцаў знайшлі сабе тут магілу... У тыя дні Савецкае інфармбюро паведаміла, што толькі за 27 чэрвеня на Мінскім напрамку было знішчана да трохсот танкаў 39-га танкавага корпуса праціўніка... Трэба было неадкладна прыняць усе магчымыя меры для таго, каб выратаваць людзей і матэрыяльныя каштоўнасці, трэба было абараняць і ахоўваць горад. Ахоўваць яго ад многіх небяспечнасцей: ад паветраных налётаў, ад варожых дэсантнікаў, ад розных шпіёнаў і дыверсантаў, сігнальшчыкаў і падпальшчыкаў. А галоўнае - не дапусціць панікі, неарганізаванасці", "... пад вечар 26 чэрвеня ў Мінску ўжо мала хто заставаўся: усе арганізацыі і ўстановы выехалі, мужчыны, прыгодныя да ваеннай службы, пайшлі на фронт, большасць жа грамадзянскага насельніцтва была накіравана на ўсход па Маскоўскай і Магілёўскай магістралях. Усё, што можна было вывезці за такі кароткі час, было вывезена".
У ліпені 1941 года В.І.Казлоў быў назначаны першым сакратаром Мінскага падпольнага абкама КП(б)Б. Зімой 1941-1942 гадоў кіраваў баявымі аперацыямі партызан па разгроме гарнізонаў праціўніка ў вёсках Кузьмічок, Пасталы, Доўгае. Са стварэннем Цэнтральнага штаба партызанскага руху, у сакавіку 1942 года, адначасова быў назначаны камандзірам Мінскага партызанскага злучэння. Яго асабістая мужнасць, храбрасць служылі прыкладам для партызан у іх баявых дзеяннях.
Па ініцыятыве падпольнага абкама партыі, якім кіраваў Казлоў на востраве Зыслаў, што знаходзіцца ў Любанскім раёне, быў пабудаваны першы на акупіраванай тэрыторыі ваенны аэрадром, які адыграў важную ролю ва ўзмацненні барацьбы супраць фашыстаў і звязаў паміж сабой партызанскія злучэнні Украіны, Прыбалтыкі, Чэхіі, Славакіі, Польшчы. У мемуарах Казлоў апісвае неабходнасць аэрадрома так: "Патрэбнасць у гэтым наспела летам сорак другога года, - заставацца больш без аэрадрома было немагчыма, а аэрадром патрэбны быў такі, які меў бы рэспубліканскае значэнне. У нас ужо добра наладзіліся радыё і жывая сувязь з Вялікай зямлёй, часта прыляталі ў партызанскі край самалёты, але прызямліцца ім не было дзе. Лётчыкі скідвалі нам грузы, але не ўсё, прысланае такім чынам, мы маглі атрымаць. Бывалі выпадкі, калі старанна ўпакаваная зброя і боепрыпасы траплялі ў балота або ў такі гушчар, што знайсці іх было нялёгка і некаторыя грузы не дасягалі мэты свайго прызначэння. Аэрадром дапамог бы нам яшчэ больш наблізіцца да Вялікай зямлі".
Аб сваёй рабоце Васіль Іванавіч таксама піша: "Да 1 жніўня 1942 года толькі ў адным нашым злучэнні налічваліся тысячы чалавек - дзясяткі партызанскіх атрадаў і груп. Мы мелі вялікую колькасць вінтовак і аўтаматаў, ручных і станковых кулямётаў і каля двух дзясяткаў гармат. У нас былі такія сілы, што мы маглі аперыраваць ва ўсіх раёнах Міншчыны і Палесся, а таксама аказваць дапамогу партызанам іншых абласцей, асабліва заходніх абласцей Беларусі. Мы ўстанавілі кантакт з украінскімі і польскімі партызанамі... Да палавіны лета 1942 года атрадамі нашага злучэння былі знішчаны і выведзены са строю тысячы фашысцкіх салдат і афіцэраў. Мы пусцілі пад адхон тры варожыя бронепаязды, пяцьдзясят восем эшалонаў з жывой сілай і тэхнікай, разбурылі пятнаццаць чыгуначных мастоў, восемдзесят шашэйных, разбілі 147 аўтамашын, разграмілі сто дваццаць фашысцка-паліцэйскіх гарнізонаў і ўчасткаў, спалілі трыццаць нафтабаз, знішчылі абсталяванне на дваццаці смалакурных заводах".
На акупіраванай тэрыторыі выходзілі друкаваныя падпольныя газеты. Пазней быў наладжаны выпуск цэнтральных газет "Звязда" і "Чырвоная змена". Слава аб храбрасці сыноў Беларусі разносілася вельмі далёка, нават нямецкія дзеці гулялі ў "савецкіх партызан".
У кнізе "Людзі асобага складу" Казлоў расказвае: "У вёсках немцы вывесілі загады, у якіх абяцалі па 5 тысяч марак за кожнага партызана - жывога або мёртвага. Пад пагрозай расстрэлу немцы забараняюць сялянам хадзіць у лес у грыбы і ягады. Але загады, пагрозы і зверствы не дапамагаюць. Беларускі народ падтрымлівае партызан".
Летам 1942 года Васіль Казлоў прымаў удзел у аперацыі па разгроме буйнога апорнага пункта ў Глускім раёне.
За праяўленую доблесць Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 1 верасня 1942 года Васілю Іванавічу Казлову прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
З верасня 1942 года ён знаходзіўся ў Маскве, працаваў у Цэнтральным штабе партызанскага руху. У ліпені 1943 года вярнуўся ў Беларусь і зноў узначаліў Мінскае партызанскае злучэнне, якім кіраваў да вызвалення вобласці ў ліпені 1944 года. У 1943 годзе яму прысвоена званне генерал-маёра.
Мала хто ведае, але пасля вайны менавіта Казлоў "прабіваў" у Маскве рашэнне аб выдзяленні сродкаў на ўзвядзенне ў Салігорску першага, а потым і другога калійнага камбінатаў. У горадзе будавалася жыллё з апярэджаннем чаргі. Калі іншыя гарады мелі патрэбу ў прадуктах харчавання і прамтаварах, салігорскія прылаўкі былі перапоўнены мяса-малочнымі прадуктамі. Зарплата шахцёраў была недасягальнай для іншых галін. Самыя знакамітыя артысты і спевакі, тэатры і ансамблі Саюза лічылі за гонар выступіць перад працаўнікамі ўдарнай новабудоўлі. За ўсім гэтым стаяў мудры, энергічны чалавек, які перажываў за сваю справу, - Васіль Іванавіч Казлоў. Клопат аб умацаванні краіны, дабрабыце людзей быў сэнсам яго жыцця.
Вядомасць і павага ў народзе далі магчымасць Казлову пасля вайны займаць высокае становішча ў кіруючых органах рэспублікі. З 1944 па 1948 гады ён знаходзіўся на пасадзе 1-га сакратара Мінскага абкама і гаркама КП(б)Б. Быў нязменным дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР з 1946 года і Вярхоўнага Савета БССР з 1947 года. З 1948 па 1967 гады з'яўляўся Старшынёй Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР, намеснікам Старшыні Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР. У 1966 годзе ўвайшоў у склад ЦК КПСС.
Узнагароджаны Залатой Зоркай Героя Савецкага Саюза, пяццю ордэнамі Леніна, ордэнам Чырвонага Сцяга, двума ордэнамі Айчыннай вайны 1-й ступені, ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга і многімі медалямі.
Памёр Васіль Іванавіч Казлоў 2 снежня 1967 года. Пахаваны ў Мінску на Усходніх ("Маскоўскіх") могілках.
Памяць
Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны беражліва захоўвае памяць пра гэтага выдатнага чалавека. У экспазіцыі залы "Зараджэнне партызанскага руху" размяшчаецца комплекс асабістых рэчаў, прысвечаны дзейнасці Васіля Іванавіча Казлова ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Імем Васіля Казлова названы вуліцы ў Мінску, Жлобіне і Салігорску, электратэхнічны завод у Мінску, а таксама гімназія нумар 8 г.Жлобіна, сярэдняя школа нумар 5 г.Салігорска. У салігорскай школе ёсць музей, на яе тэрыторыі ўстаноўлены бюст В.І.Казлова.
Васіль Іванавіч напісаў некалькі мемуарных твораў. Сярод іх: "Верны да канца", "Людзі асобага складу", "Сэнс яго жыцця". Кнігі былі надрукаваны, акрамя СССР, у Кітаі, Германіі, Польшчы, Чэхаславакіі.
Матэрыял аналітычнай споведзі В.І.Казлова і сам яго вобраз былі выкарыстаны ў творах Міхася Лынькова, Анатоля Астрэйкі, Аляксея Кулакоўскага і іншых пісьменнікаў.
Дакументы асабістага фонду Васіля Іванавіча адлюстроўваюць яго службовую, грамадска-палітычную і творчую дзейнасць. Гэта дакументы аб яго ўдзеле ў выбарах у розныя органы ўлады саюзнага і рэспубліканскага значэння, знаходжанні ў складзе розных дэлегацый у замежных дзяржавах, дакладныя запіскі, даведкі, прапановы, падрыхтаваныя В.І.Казловым у час работы на пасадзе Старшыні Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР, выступленні, інтэрв'ю, кнігі, рукапісы, перапіска, фатаграфіі. Найбольш шырока прадстаўлены дакументы перыяду Вялікай Айчыннай вайны. Гэта баявыя загады, справаздачы, схемы-планы баявых аперацый, імянныя спісы партызанскіх атрадаў. Таксама ёсць успаміны партызан і ўдзельнікаў Мінскага падполля.
БЕЛТА, 13 чэрвеня 2014
Кoличество переходов на страницу: 1038
| Версия для печати | Сообщить администратору | Сообщить об ошибке | Вставить в блог |
