Перыяд вяселляў у Беларусі у канцы XIX - пачатку XX стагоддзяў пачынаўся восенню, калі ўсе сельскагаспадарчыя работы былі ў асноўным завершаны, ў сям'і з'яўляўся дастатак, у сялян - вольная хвіліна.
У гэты час пачыналі хадзіць у сваты, звычайна пасля 26 верасня (Іван Багаслоў: «Святый Багуслаў дружкі разаслаў»), а спынялі пасля 26 кастрычніка (Зміцер: «Да Змітра дзеўка хітра, а па Змітры - хоць яе вытры»). Дзяўчатам, якіх не засваталі, прыходзілася развітацца з надзеяй выйсці замуж на доўгі час.
Сватаўство — гэта ўзважаны і прадуманы крок першым чынам з боку бацькоў жаніха. Але тым не менш, яно заўсёды ўтойвала ў сабе момант нечаканасці, непрадказальнасці, магчыма, нават непрыемнай адмовы або з боку бацькоў нявесты, або з боку яе самой. Таму да яго ставіліся з усёй адказнасцю, старанна выбіраючы час сяброўскага візіту і тых людзей, якія ў ім будуць браць удзел. Па ўяўленнях нашых продкаў, самым спрыяльным днём для сватаўства лічыўся чацвер. Але часта сватанне таксама адбывалася і ў аўторак, і ў суботу.
Ключавой постаццю ў падзеях і абрадах перадвясельнага перыяду, а таксама ў рытуале самога вяселля з'яўляўся сват, які, як правіла, быў хросным бацькам жаніха. Калі ж па якіх-небудзь прычынах яго не было ці яго статус не адпавядаў правядзенню абраду сватаўства (аўдавеў, быў разведзены, жаніўся ў другі раз), то свата выбіралі з ліку мужчын, старэйшых за 40 гадоў, які меў сям'ю і дзяцей, а таксама аўтарытэт, быў здольны кіраваць ходам падзей.
Ішлі ў сваты тры-пяць чалавек і часцей за ўсё родны ці хросны бацька, дзядзька, брат жаніха, часам яго маці ці другая блізкая сваячка, зрэдку - і сам жаніх. Калі сватацца ішлі ў сваёй вёсцы, дзе хлопца ўсе ведалі, то ён мог і не прысутнічаць пры гэтым.
З таго моманту, як сват пераступіў парог хаты будучай нявесты, пачынаўся адказны перыяд. Яго сэнс зводзіўся да таго, каб перакінуць масток узаемаразумення і ўзаемапавагі паміж двума родамі.
Звычайна сват адпраўляўся "на заручыны" з боханам хлеба і бутэлькай гарэлкі. Сватаўство лічылася паспяховым, калі ў канцы застолля маці будучай нявесты выконвала глыбока сімвалічны рытуал: у бутэльку, прынесеную сватам, яна насыпала збожжа жыта, загортвала ў ручнік і вяртала госцю, што азначала: "Пасеянае збожжа абавязкова прарасце новым коласам".
Адмаўленне сватам хоць і не лічылася ў сялянскім асяроддзі вялікай бядой, але ўсё ж было непрыемным момантам для сям'і жаніха. Па гэтай прычыне імкнуліся неяк прадбачыць зыход сватаўства. На Віцебшчыне перад тым, як ісці ў сваты, клалі на ноч на двары кавалак хлеба: калі хлеб быў цэлы - гэта прадвяшчала ўдалае сватанне, калі яго пагрызлі мышы - лепей адкласці і не ісці .
Кoличество переходов на страницу: 2833
| Версия для печати | Сообщить администратору | Сообщить об ошибке | Вставить в блог |
