https://www.kurs.kz/ - Курсы валют в обменных пунктах г. Алматы и других городах Казахстана
 


 





Найти
 
 


Сакрэт паланэза Агінскага, які ледзь не стаў гімнам Беларусі


25 верасня 2018 г. спаўняецца 253 гады са дня нараджэння польскага кампазітара беларускага паходжання.

Паланэз Агінскага — гэта, як "Мядзведзі" Васнецова і пушкінскія "Буря мглою…", частка абавязковага багажу, які выносіць з агульнаадукацыйнай школы малады чалавек.

З часам нейкія дэталі забываюцца, і ўжо з вуснаў у вусны вандруюць не моцна смешныя жарты з серыі "а хто напісаў паланэз Агінскага?".

Хоць той, хто напісаў, стварыў неверагодна пранізлівую музычную гісторыю, якая заваявала канфліктуючыя у той час бакі, а ў канцы ХХ стагоддзя ледзь не стала беларускім гімнам.

Кампазітар па сумяшчальніцтве

Міхал Клеафас Агінскі павінен быў стаць перш за ўсё высокапастаўленым чыноўнікам. Ён нарадзіўся ў сям'і, дзе мужчыны з пакалення ў пакаленне займалі высокія пасады: былі ваяводамі ў розных землях — Віцебскай, Тройкайской, Віленскай. Так што цалкам лагічна, што будучага вялікага кампазітара рыхтавалі да вялікай палітычнай кар'еры. У рэпетытары ўзялі Жана Ралена, які прыехаў у маёнтак Агінскіх з Вены, дзе займаўся навучаннем і выхаваннем будучага аўстрыйскага імператара Леапольда II.

Рален загрузіў сямігадовага хлапчука разнастайнымі дысцыплінамі — ад матэматыкі да палітычнай эканоміі. Часам заняткі доўжыліся па 16 гадзін у дзень. Займаліся і музыкай — прычым не толькі ігрой на інструментах, але і тэорыяй. Але ўпор быў усё ж такі на "сур'ёзныя" навукі.

У выніку ўжо ў 19 гадоў Агінскі стаў дэпутатам сейма, а затым перайшоў на дыпламатычную службу, працаваў паслом Рэчы Паспалітай у Нідэрландах і Вялікабрытаніі. Ужо на радзіме атрымаў пасаду Вялікага падскарбія — міністра фінансаў Вялікага княства Літоўскага.

А потым здарылася паўстанне Касцюшкі

Да 1794 года Рэч Паспалітую ўжо дзялілі двойчы. Расійская імперыя, Прусія і Аўстрыя паступова адрэзалі ад літоўска-польскай дзяржавы кавалкі тэрыторый. У пэўны момант мясцовая шляхта не вытрымала і падняла паўстанне. Кіраваў мяцяжом генерала Тадэвуш Касцюшка.

Агінскі не проста падтрымаў пратэст — ён на ўласныя грошы сабраў і падрыхтаваў атрад у дзве з паловай тысячы чалавек.

Паўстанне было задушана, Агінскага абвясцілі ў вышук — ён вымушаны быў бегчы. Пад выглядам лёкая дабраўся да Вены, адтуль рушыў у Італію, і далей — у Турцыю. Менавіта там яго заспела навіна аб тым, што Рэчы Паспалітай больш не існуе. 24 кастрычніка 1795 года суседнія імперыі канчаткова падзялілі паміж сабой польска-літоўскую дзяржаву.

Вяртанне і "Развітанне з радзімай"

Агінскі змог вярнуцца на радзіму толькі напачатку ХIХ стагоддзя, калі на расійскі трон узышоў Аляксандр I і, па рэкамендацыі аднаго літоўска-польскага арыстакрата Адама Чартарыйскага, абвясціў амністыю для ўсіх удзельнікаў паўстання Касцюшкі.

Агінскі пасяліўся ў Залессі (цяпер пасёлак у Ашмянскім раёне), ажаніўся ў другі раз. Займаўся домам і пісаў музыку. Наогул займацца кампазітарствам ён пачаў яшчэ ў юнацтве. Музыцыраваў і калі працаваў чыноўнікам — прычым даволі паспяхова. Нягледзячы на няпростыя адносіны паміж Рэччу Паспалітай і Расійскай імперыяй, яго творы падабаліся нават Кацярыне II.

Але менавіта ў Залессі быў напісаны і ўпершыню выкананы яго знакаміты паланэз "Развітанне з Радзімай". Гэта была гісторыя не столькі пра эміграцыю, колькі пра знішчэнне краіны.

Парадокс, але гэта пранізліва патрыятычны твор стаў вельмі папулярным у Расійскай імперыі — краіне, у тым ліку адказнай за знішчэнне той самай Радзімы Агінскага.

Расійскага чыноўніка з Агінскага не атрымалася

У 1810 годзе Агінскі распачаў спробу працягнуць кар'еру — стаў таемным дарадцам Аляксандра I і расійскім сенатарам. Але яго ініцыятыва аднавіць з былых правінцый Польшчы Вялікае княства Літоўскае падтрымкі не знайшла. Агінскі падаў у адстаўку і эміграваў у Італію.

Тут ён сабраў і выпусціў асобнай кнігай зборнік сваіх нот, у тым ліку і знакаміты Паланэз №13 ля мінор "Развітанне з Радзімай".

Агінскі нарадзіўся ў Варшаве, і ўспрымаецца ў свеце як польскі кампазітар, але яго "літоўская" гісторыя і "залесскі" перыяд дазваляюць беларусам таксама казаць пра яго як пра "свайго".

Паланэз Агінскага нават разглядаўся на пачатку 90-х як варыянт дзяржаўнага гімну Беларусі. Чаму не прынялі, да канца незразумела. Па адной версіі, абурыліся камуністы. Па іншай, кампазіцыя здалася экспертам занадта складанай для выканання.

Sputnik, 25 верасня 2018


 

Кoличество переходов на страницу: 1202