Задума выдатная. Грунтавалася на чатырох платформах. Дэмакратыя і дзяржкіраванне сумесна з правамі чалавека патрапілі ў першую. Эканамічная інтэграцыя — у другую, энергабяспека — у трэцюю, а кантакты паміж людзьмі, адпаведна, — у чацвёртую. Хутка гаворыцца, ды паціху робіцца...
Водгаласу абвешчанага, здаецца, не надта і чуваць. Ва ўсякім разе на гэтым баку. Ці спраўдзіліся ўскладзеныя на праект чаканні? Спрабуем прааналізаваць са старшынёй Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па міжнародных справах і сувязях з СНД Ігарам Карпенкам.
ЗВ:— Ініцыятыве Усходняга партнёрства без малога ўжо два гады. Пра якія вынікі можна гаварыць?
ІК: — Калі гаварыць пра рэальны плён, то... сказаць практычна няма чаго! Усё ж такі гутарка вялася ўсё больш у палітычным рэчышчы. Я нават сказаў бы, занадта палітызаваным. І за ўсёй палітычнай балбатнёй загаворваецца галоўнае — рэальнае становішча спраў у нашай краіне. А еўрапарламентарыі галасуюць за рэзалюцыі па Беларусі, давяраючыся сваім калегам, якія маюць аднабокае ўяўленне пра Беларусь. Папросту з-за таго, што падчас сваіх візітаў у нашу краіну праводзяць больш часу з апазіцыяй, чым з намі, афіцыйнымі ўладамі. А пасля нейкія ўмовы, незразумелыя дыскусіі. Хоць Беларусь, вядома ж, чакала рэалізацыі канкрэтных праектаў.
ЗВ: — Ад еўрапалітыкаў, якія рабілі візіты ў нашу краіну, часта можна было чуць: цяпер мяч на баку Беларусі. Маўляў, ёй варта быць больш ініцыятыўнай. Ці праўда гэта, што Беларусь праявіла сябе інертнай у партнёрстве з ЕС?
ІК: — Ды не была Беларусь пасіўнай! Прапаноў вылучалася насамрэч шмат. Я, натуральна, не магу сказаць за ўсе структуры, але дакладна ведаю пра ініцыятывы ў энергетычным сектары. Багата было прапаноў у эканамічнай і сацыяльна-культурнай сферах.
ЗВ: — Але за парламенцкае вымярэнне Вы напэўна можаце сказаць...
ІК: — З самага пачатку Беларусь спрабавалі адсунуць ад удзелу ў Еўранэсце. Некаторыя еўрапарламентарыі спрабавалі растлумачыць нам, што ў нас нелігітымны парламент. Шчыра кажучы, пазіцыя дзіўная. Таму што вось астатнія пяць краін-партнёраў лічаць наш парламент легітымным. Аднак іх чамусьці да перамоў па гэтым пытанні не прыцягвалі. І яшчэ адзін цікавы момант: калі мы ў парламенце ратыфікуем нейкія пагадненні з краінамі ЕС па чыста эканамічных пытаннях (аб пазбяганні двайнога падаткаабкладання, напрыклад), дакументы набываюць юрыдычную сілу. І ніхто не кажа, што іх ратыфікаваў нелігітымны парламент. Дык калі выгадна, беларускі парламент можна лічыць легітымным? Увогуле ўсе размовы ў рамках Усходняга партнёрства вяліся ў неафіцыйным рэчышчы. З намі сустракацца ніхто не жадаў. Узнікае пытанне: ці хацеў наогул Еўрапарламент удзелу Беларусі ў Еўранэсце? А прапанаваны нам фармат "5+5"... Маўляў, палова ад парламента, палова — ад апазіцыі. Я задаваў пытанне, а чаму, напрыклад, не 6 і 4, ці 7 і 3? Хто вырашыў менавіта так структураваць размеркаванне мандатаў у парламенцкім вымярэнні Усходняга партнёрства? І галоўнае, на падставе чаго? У Пражскай дэкларацыі, адзіным афіцыйным дакуменце, пра гэта няма ні слова. Зноў пачынаюцца расплывістыя палітычныя гутаркі: беларускі парламент не прадстаўляе ўвесь спектр палітычных рухаў — у яго складзе няма апазіцыі. Мы таксама можам сказаць, што Еўрапарламент не прадстаўляе ўвесь спектр палітычных сіл. Па-першае, у іх ёсць працэнтны бар'ер, які трэба перасягнуць партыі, каб патрапіць у парламент. Па-другое, яўка на апошніх выбарах была настолькі нізкай (у некаторых краінах яна не перавышала 20 адсоткаў), што пра шырокі спектр меркаванняў грамадства і наогул гаварыць не даводзіцца. Але мы не ставім пад сумненне легітымнасць Еўрапарламента. Абодва гэтыя моманты зафіксаваныя ў іх заканадаўстве, і мы ставімся да гэтага паважліва. Чаму ж вы пачынаеце нам дыктаваць умовы? Пазіцыя беларускіх парламентарыяў адзіная: мы гатовы да супрацоўніцтва толькі на паўнапраўнай аснове. Іншыя варыянты непрымальныя. І наша пазіцыя застанецца нязменнай.
ЗВ: — Стасункі з грамадзянскай супольнасцю, відаць, былі больш актыўнымі...
ІК: — Так, форум грамадзянскай супольнасці ў рамках Усходняга партнёрства правялі. Але ж ад Беларусі туды запрасілі абраных. У рамках Усходняга партнёрства ўвогуле шмат блытаніны. Мноства пытанняў, якія наогул не адпавядаюць палітычнай логіцы. У нас, між іншым, 15 палітычных партый і 2274 грамадскія аб'яднанні. Але ж за мяжой чамусьці выступаюць заўсёды адны і тыя ж людзі. Проста для еўрачыноўнікаў тыя, хто ў нас расколвае грамадства і выводзіць людзей на плошчу, — гэта сапраўдныя структуры грамадзянскай супольнасці. А калі гэта партыі і грамадскія аб'яднанні, якія падтрымліваюць палітычны курс новавыбранага Прэзідэнта, то яны чамусьці ўжо не структуры грамадзянскай супольнасці. А нядаўнія заявы пра еўрафінансаванне беларускай апазіцыі... гэта ўвогуле ні ў якія рамкі міжнароднага права не ўпісваецца! Вы можаце ўявіць, каб нехта з-за мяжы фінансаваў апазіцыйную партыю, напрыклад, у Польшчы? Там такая арганізацыя доўга б не праіснавала. Але ў дачыненні да Беларусі нормы закона ігнаруюцца нашымі суседзямі... А нашым апазіцыйным партыям трэба больш хадзіць да народа, а не ездзіць на Захад з працягнутай рукой!
ЗВ: — Адносіны па еўрапейскім вектары сёння не назавеш бязвоблачнымі. Што, на Ваш погляд, магло б выправіць сітуацыю?
ІК: — Нам не трэба нічога выпраўляць. А ім... Я рэкамендаваў бы і Захаду, і Усходу змірыцца з тым, што тут, у цэнтры Еўропы, ёсць суверэнная дзяржава, якая хоча, можа і будзе праводзіць самастойную незалежную палітыку. Яна вызначана і структурай нашай эканомікі, і геаграфічным становішчам. І мы не збіраемся ад яе адмаўляцца, незалежна ад таго, хочуць гэтага замежныя краіны ці не. Мы хацелі б, каб з намі гаварылі паважліва і ўлічвалі, што ў нас ёсць свае нацыянальныя інтарэсы. І няма чаго навязваць нейкае меркаванне звонку і проста "пад капірку" ствараць у нас сістэму, аналагічную сваёй. Мы ж ведаем, як некаторыя краіны ўступалі ў ЕС. Як ім дакладна рэгламентавалася, наколькі яны павінны скараціць выпуск сельскагаспадарчай прадукцыі, якія вытворчасці яны павінны звярнуць. Так, нейкія кампенсацыі вылучаліся, але ж негатыўныя наступствы заўважныя. Палітыкам з ЕС трэба правесці рэвізію сваіх палітычных установак і прынцыпаў. У іх саміх праблем хапае. Няхай у сябе спачатку разбяруцца. А тое, што і ў нас ёсць праблемныя пытанні, мы не адмаўляем. І абмеркаваць мы не супраць. Але ж рашэнне будзем прымаць самастойна, а не так, як хочацца ЕС.
ЗВ: — А на якія-небудзь кампрамісы беларускі бок гатовы?
ІК:— Беларусь заўсёды ішла ў рэчышчы кампрамісаў: не навязвала нікому сваю сістэму каштоўнасцяў. Кожная краіна мае права на свой шлях развіцця. Чаму мы павінны быць як браты-блізнюкі з усімі еўрапейскімі дзяржавамі? У нас склалася свая сістэма, дакладна рэалізуецца прынцып народаўладдзя. Усебеларускі сход, рэферэндумы па ключавых пытаннях — найлепшае таму пацвярджэнне. А ў ЕС што? Паспрабавалі Канстытуцыйны акт на рэферэндум вынесці, не падтрымала насельніцтва. Дык яны вырашылі правесці сваю палітыку ў фармаце пагадненняў: ратыфікавалі іх парламентамі. Дык дзе ж тут народаўладдзе? Тым не менш, мы адкрытыя да супрацоўніцтва — любы палітычны дыялог лепшы за канфрантацыю і дыктат. Аднак увядзенне санкцый не садзейнічае гэтаму супрацоўніцтву.
ЗВ: — Да чаго такая палітыка можа прывесці?
ІК: — Пужацца няма чаго. Палітыка санкцый бесперспектыўная, і нават сёння яна ўжо выглядае несучаснай. Ну ўвялі ЗША санкцыі супраць двух нашых прадпрыемстваў. І высветлілася, што адно з іх з Амерыкай наогул не працуе, а другое пастаўляе туды толькі пяць адсоткаў сваёй прадукцыі. Хіба праблема пераарыентаваць гэтыя пяць адсоткаў? Так, гэта работа, і не надта простая. Але гэта яшчэ не трагедыя. А ЕС? Ёсць маса іншых рынкаў, апроч яго. Мы вось пачалі актыўна асвойваць паўднёва-амерыканскі ды афрыканскі кантыненты. Дыверсіфікуем пастаўкі. І няма чаго нас торкаць, што мы павінны легчы ці пад Еўрасаюз, ці пад Расію. Ні пад каго мы лажыцца не павінны! Канстытуцыю нашу паглядзіце: прынцып шматвектарнасці ў нас там замацаваны. Мы будзем прытрымлівацца яго і надалей.
Зоя Варанцова
Звязда, 11 лютага 2011
Кoличество переходов на страницу: 1506
| Версия для печати | Сообщить администратору | Сообщить об ошибке | Вставить в блог |
