У крывым люстэрку. Куды рушыць Польшча?

Рост інфляцыі ў Польшчы справакаваў заўважнае павелічэнне колькасці крадзяжоў у крамах. Аб гэтым паведаміла Radіo Zet са спасылкай на даследаванне міжнароднай аналітычнай кампаніі UCE Research. Адзначаецца, што за дзесяць месяцаў мінулага года колькасць крадзяжоў у крамах павялічылася амаль на трэць. Пры гэтым прычынай такога рэзкага росту сталі эканамічная нестабільнасць і павышэнне цэн на прадукты харчавання, а таксама тарыфаў на жыллёва-камунальныя паслугі.

Згодна з інфармацыяй выдання, за мінулы год інфляцыя ў краіне дасягнула 18 працэнтаў — найвышэйшы паказчык за апошнія чвэрць стагоддзя. Пры гэтым цэны ў крамах растуць значна хутчэй за ўзровень інфляцыі (напрыклад, цукар падаражэў амаль на 110 працэнтаў!), з-за чаго далёка не кожны жыхар Польшчы можа задаволіць нават базавыя патрэбы. Тым часам польскія ўлады ва ўрон уласнаму насельніцтву імкліва нарошчваюць мілітарызацыю краіны, усё больш сродкаў выдаткоўваецца на вайсковыя патрэбы. Куды ж рушыць Польшча?

Пенсіянеры ў Польшчы пачалі ўсё часцей красці ў крамах, паведаміла tokfm.p. Сярэднестатыстычны спіс крадзенага: сыр, алей, каўбаса, шакалад і... газеты. Выданне цытуе начальніка службы бяспекі адной з сеткі супермаркетаў Марэка Арлоўскага: «Састарэлыя людзі пачалі красці свежае мяса — без пакавання і пластыкавых латкоў. Кідаюць прама ў кішэні куртак ці, напрыклад, жаночых сумачак». Сек'юрыці распавёў шакавальную гісторыю, калі адзін са састарэлых пакупнікоў схаваў пад шапку кавалак мяса. «Адзінае, што яго выдала, — мяса пачало раставаць, і па твары пацякла вада з крывёй. Касір спачатку здзівіўся, потым закрычаў: «Што з вамі здарылася?» — згадаў начальнік службы бяспекі. Доктар Ежы Побаха з Польскага таварыства судовай псіхіятрыі канстатуе, што прычына крадзяжу — татальная беднасць польскіх старых.

«Для звычайнага насельніцтва павышэнне цэн на ўзроўні 60—90 працэнтаў — велізарныя скачкі. Такое заганнае кола інфляцыі і дзярждоўгу адлюстроўвае стан польскай эканомікі. Цяпер цэны на электраэнергію на гэтым узроўні ўжо абмяжоўваюць магчымасць шматлікіх фірмаў. Невядома, што будзе далей, калі дзяржаве проста не хопіць грошай, каб яшчэ даплачваць з дзяржбюджэту вялізныя сумы. Толькі на гэты год даплата з дзяржбюджэту на ўзроўні звыш 20 мільярдаў злотых», — адзначыў у эфіры тэлеканала «Беларусь 1» польскі палітолаг Аляксандр Яцэк.

Далейшыя перспектывы даволі змрочныя. Цэны на прадукты ў Польшчы ў 2023 годзе зноў вырастуць. Пік прагназуюць перад Вялікаднем. Аб гэтым заявіла кіраўнік збожжава-кармавой палаты з Руху «Польшча 2050» Моніка Пяткоўская на RMF FM. «Усё стане даражэйшым. Тлушчы, малочныя прадукты і хлеб. Перад Вялікаднем гэты рост паскорыцца з-за павышэння цэн на энерганосьбіты і газ. Павышэнне можа скласці 30—35 працэнтаў і больш», — адзначыла Моніка Пяткоўская.

Імклівы рост інфляцыі ў Польшчы руйнуе заводы і вытворчасці. Бізнес пакутуе ад страты працы і высокай канкурэнцыі, пры гэтым улада не спрабуе дапамагчы людзям, заўважыў польскі эксперт. «Цэны на энергію ўзраслі вельмі моцна. Для вялікай вытворчасці — звыш 100 працэнтаў. Многія заводы закрываюцца», — падкрэсліў Аляксандр Яцэк.

Так, з-за высокіх цэн на газ збанкрутавала найстарэйшая фабрыка фарфору. Аб гэтым паведаміла РІА «Навіны» са спасылкай на выданне Wyborcza. «Масавыя звальненні ў вядомых кампаніях. У раённае ўпраўленне працы ў Валбжыху паступіла дзве заявы. Першая датычыцца фабрыкі фарфору Krzysztof, а другое — вытворцы керамічнай пліткі Cersanіte», — гаворыцца ў паведамленні.

Адзначаецца, што працу на фарфоравай фабрыцы Krzysztof страцяць 70 чалавек. «У абгрунтаванні кампанія заявіла, што размова ідзе аб спыненні гаспадарчай дзейнасці, якая выклікана сітуацыяй на рынку газу. Размова ідзе аб росце цэн на сыравіну і адсутнасці падпісаных кантрактаў на яе пастаўку», — растлумачыла дырэктар раённага ўпраўлення працы ў Валбжыху Мажэна Радахоньская.

Першыя праблемы на фабрыцы пачаліся яшчэ падчас пандэміі каранавіруса. Да яе тут працавалі 320 чалавек, 80 працэнтаў з якіх былі рабочымі. Штогод фабрыка вырабляла каля 10 мільёнаў штук сталовага фарфору. Аднак успышка пандэміі COVІD-19 пагоршыла становішча кампаніі. Ужо ў 2020 годзе яна рэалізавала толькі 65 працэнтаў запланаваных продажаў. Ужо тады пачаліся першыя звальненні — працу страцілі 140 чалавек.

«На жаль, з ліквідацыяй фабрыкі Krzysztof заканчваецца эпоха. Шкада, таму што гэта была апошняя з дзеючых парцалянавых фабрык у Валбжыху», — заявіў прэс-сакратар валбжыскага магістрата Эдуард Шаўчак.

Тым часам стала вядома, што Польшча сёлета выдаткуе на абаронныя мэты чатыры працэнты аб'ёму валавога ўнутранага прадукту краіны. Пра гэта заявіў прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда на палях Сусветнага эканамічнага форуму ў Давосе, паведаміла ТАСС. Акрамя таго, ён расказаў, што Польшча цяпер робіць буйныя закупкі ўзбраенняў. Паводле яго слоў, размова ідзе аб амерыканскіх і паўднёвакарэйскіх танках, а таксама самалётах і ракетных устаноўках. Адзначаецца, што ў бюджэце на гэты год польскі ўрад выдзеліў на абарону каля 98 мільярдаў злотых (каля 20,8 мільярда долараў). Пры гэтым яшчэ ад 30 да 40 мільярдаў злотых (ад 6,3 мільярда да 8,5 мільярда долараў) плануецца размясціць у пазабюджэтным фондзе, прызначаным для фінансавання закупак узбраенняў за мяжой.

«Польшча выбірае мір!» — з такім лозунгам на плакатах і транспарантах, а таксама з дзяржаўнымі сцягамі ў Варшаве прайшлі маршам да калоны Жыгімонта палякі-пратэстоўцы. Дэманстранты выступілі супраць удзелу Польшчы і яе грамадзян у канфлікце ва Украіне, паведаміў ТАСС. Як расказалі арганізатары, польскія чыноўнікі і СМІ спрабуюць пераканаць жыхароў краіны ў неабходнасці падтрымліваць гэты канфлікт. Аднак патрыятычны рух землякоў-таварышаў памятае аб трагічных падзеях сваёй гісторыі ў 1939—1945 гадах, а таму актыўна выказваецца супраць бягучай ваеннай рыторыкі. Яны ўпэўненыя, што тыя, хто падштурхоўвае польскіх людзей прыняць удзел у чужым узброеным канфлікце, павінны быць прызваныя да адказу. Удзельнікі шэсця сабраліся ў цэнтры Варшавы з польскімі сцягамі і тэматычнымі плакатамі. Марш прайшоў па вуліцах горада і адправіўся да Замкавай плошчы.

Дарэчы, польскія пратэсты не абмяжоўваюцца толькі антываеннай тэматыкай, акцыі ладзяць і фермеры. Сельгасвытворцы з групы AgroUnіa аднавілі выступленні. Аб гэтым паведаміла RMF24. Самы вялікі пратэст адбыўся ў Хелме. У горад прыгналі каля паўтысячы трактароў. Частка фермераў на ноч вярталася дадому, а раніцай вярнулася. На час пратэсту рух грузавікоў па трасе ад Хелма да КПП «Дарагуск» спынілі. Таксама на праезную частку вывезлі трактар з паўпрычэпам, на якім паставілі труну з надпісам «Польскі фермер».

«Мы не пярэчым супраць таго, каб украінскае збожжа везлі праз Польшчу. Але міністр Кавальчык летась у маі і летам казаў, што гэтае збожжа не будзе разгружацца тут, што Польшча будзе толькі транзітнай краінай. А аказваецца, што 80 працэнтаў прадаецца ў нас. Мы адзначаем вялікае падзенне цэн на зерне, польскім фермерам нявыгадна прадаць сваё, — цытуе лідара аб'яднання Міхала Каладзейчака профільны партал TopAgrar. — Мы тут, таму што польскі ўрад паводзіць сябе неразумна. Замест таго, каб дапамагчы польскаму грамадству, ён робіць ласку буйным міжнародным канцэрнам, якія перавозяць таннейшае збожжа з-за мяжы».

У Польшчы не пахне ніякай дэмакратыяй. Як бы там збеглыя ні крычалі, але да беларусаў вельмі моцна пагоршылася стаўленне, расказаў на YouTube-канале БелТА Арцём Дубскі, які жыў у Польшчы з 2011 года і вырашыў адтуль з'ехаць.

«Я выдатна гэта разумею. Цяпер стаўленне горшае толькі да грамадзян Расіі. За першыя паўгода пражывання ў Польшчы я памяняў дастаткова работ. Цяпер у мяне шырокае кола знаёмстваў, і я ўяўляю, дзе можа працаваць чалавек, які толькі паўгода пражыў у Польшчы. Ён можа працаваць пасудамыйкай, выкладваць тавар у краме. Гэта значыць, займацца працай, якая не патрабуе разумовых нагрузак. Альбо нелегальная праца. Нашых людзей там ніхто не чакае. Іх проста выціснуць як анучку, і будуць чакаць наступных», — упэўнены Арцём Дубскі.

Ён параўнаў эканамічны складнік жыцця ў Польшчы і Беларусі. «Я прывяду просты прыклад. Арэнда двухпакаёвай кватэры ў Мінску з камуналкай каштуе столькі ж, колькі 12 квадратаў у паўгадзіне язды на метро ад цэнтра Варшавы. Гэта значыць, зняць пакой каштуе столькі ж, колькі «двушку» ў Малінаўцы — каля $300—320 у месяц. Дапусцім, я зарабляю ў Польшчы $2 тыс. Больш за тысячу даводзіцца аддаваць за арэнду жылля, яшчэ $500 — за ежу. У выніку на рукі застаецца $500. Дык, можа, прасцей зарабіць $800 у Беларусі, — заявіў Арцём Дубскі. — Тут ты дома, у вядомым заканадаўстве, не прыходзіцца ламаць мову, і да цябе не ставяцца як да свінні. Нікому ты не патрэбны за бугром. Вы там патрэбныя тады, калі з вас можна нешта мець».

Многія жыхары суседняй краіны з надзеяй пазіраюць на Беларусь. Польскі пісьменнік і публіцыст Томаш Грыгуч на YouTube-канале БелТА падзяліўся меркаваннем аб тым, у чым заключаецца розніца паміж дзяржавамі.

«Розніца паміж Беларуссю і Польшчай у тым, што вы ў добрым клубе, а мы ў дрэнным. Гэта мы плывём на «Тытаніку», ён ужо трэснуў, мы гэта бачым, але мы на ім, палякі і Польшча, у выніку палітыкі, якая праводзіцца польскімі ўладамі. А вы на добрым баку, шмат каму перашкаджае свабодная Беларусь. Тое, што Лукашэнка ўсё яшчэ Прэзідэнт у Мінску, шмат каму не падабаецца. Так званая ўлада, якая не з'яўляецца польскай уладай, з сумам пра гэта кажу, але разважлівыя палякі не лічаць іх суб'ектнымі палітыкамі, толькі выканаўцамі волі Вашынгтона, і вельмі сумна, што Варшава зрабіла ўсё, на нашае няшчасце, каб абмежаваць, ліквідаваць поле свабоды для Беларусі, дзякуючы якому яна магла весці шматвектарную палітыку».

Польскі публіцыст адзначыў, што Беларусь і вяла шматвектарную палітыку. «Палітыка Мінска была адкрытай, добрасуседскай. Развівала добрыя адносіны з Еўрапейскім саюзам, Берлінам, Англіяй, нават з ЗША і, вядома, з Усходам. Гістарычныя, нацыянальныя адносіны з Расіяй існуюць, ніхто не адмаўляе. Добра для самой Беларусі было б арыентавацца на іншыя напрамкі. Шкада, што гэта не Варшава. Мы ў Польшчы бачылі, што шмат гадоў улады ў Мінску трымалі руку, працягнутую ў наш бок, але мы гэтую руку адштурхнулі. Не жадалі з вамі размаўляць і нават гандляваць. Пабудавалі сцяну ганьбы, да якой нельга было наблізіцца нават на 200 метраў. Людзі атрымлівалі штраф за тое, што падыходзілі да гэтай агароджы», — канстатаваў Томаш Грыгуч.

Эксперт расказаў, хто на самай справе кіруе польскай палітыкай. «Не існуе самастойнай польскай палітыкі ўжо доўгі час — з 1989 года. Так званыя польскія ўлады цалкам несамастойныя. Усе ў свеце гэта бачаць. Яны выконваюць чужую волю: забяспечваюць стратэгічныя інтарэсы ЗША цаной польскага народа і польскай дзяржавы, інтарэсы Берліна. Хто насамрэч кіруе польскай палітыкай? Ваенна-палітычную ўладу ажыццяўляе Вашынгтон, а эканамічную, палітычную — Берлін. Гэта відавочна і не выклікае ніякага здзіўлення, — сказаў Томаш Грыгуч. — Чаму польскія ўлады робяць тое, што робяць? Гэта асноўная функцыя ЗША ў канфрантацыі з Расіяй і Кітаем. Канфлікт ва Украіне — гэта амерыкана-кітайская вайна. ЗША вырашылі правесці дыверсію на стратэгічных подступах да Расіі».

«У Беларусі мы бачылі спробу майдана. У жніўні 2020 года пасля перамогі Аляксандра Лукашэнкі ў выбарах была спроба расколу Беларусі. Не атрымалася. Дзякуючы рашучым дзеянням Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі. Гэта палітык, які першы ў свеце здолеў перамагчы каляровы бліцкрыг, — заўважыў Томаш Грыгуч. — Каляровая рэвалюцыя, якая з самага пачатку кіруецца з Берліна, Вашынгтона, Вялікабрытаніі, не ўдалася дзякуючы рашучым дзеянням Прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі. А таксама свядомасці саміх беларусаў».

Адказваючы на пытанне аб тым, ці прымала Польшча актыўны ўдзел у падзеях 2020 года, Томаш Грыгуч зазначыў, што няма ніякай палітыкі Польшчы на ўсходзе. «І гэта мяне як паляка турбуе, гняце. Тое, што можна было знішчыць у адносінах з Мінскам, з Беларуссю, у адносінах з Масквой, Расіяй, што адпавядала інтарэсам польскага народа, было знішчана, цалкам пахавана. І нават тыя, хто «кіруе ў Варшаве», выконваюць волю Вашынгтона, Берліна, пахавалі ўсе шанцы на нармальныя адносіны з суседзямі, — адзначыў польскі публіцыст. — Аляксандр Лукашэнка, Прэзідэнт свабоднай Беларусі, свабодны чалавек, беларускі дзяржаўны дзеяч, меў рацыю, кажучы, што суседзяў не выбіраюць, яны дадзены Богам. Гэта яго словы, і гэта праўда».