WSJ: энергакрызіс і санкцыі ў адносінах да Беларусі выклікалі рост цэн на ўгнаенні, свету пагражае голад

Высокія цэны на ўгнаенні вымушаюць фермераў па ўсім свеце скарачаць вытворчасць, што можа ўзмацніць глабальны голад на планеце. Рост цэн прадыктаваны глабальнымі затратамі на энергію, а таксама санкцыямі Еўрапейскага саюза і ЗША ў адносінах да Беларусі, якая з'яўляецца значным экспарцёрам калію, піша амерыканская газета The Wall Street Journal.

Дыамонійфасфат, азотна-фосфарнае ўгнаенне, каштаваў у снежні $745 за тону, што больш як удвая перасягае сярэднюю цану 2020 года. Снежаньскія цэны на ўсходнееўрапейскі карбамід, шырока экспартуемае азотнае ўгнаенне, былі амаль у чатыры разы вышэйшыя за сярэдні паказчык 2020 года.

Павышэнне цэн часткова звязана з глабальнымі затратамі на энергію: згодна з данымі Сусветнага банка, сярэдняя цана на прыродны газ у Еўропе за квартал з кастрычніка па снежань 2021 года была ў 10 разоў вышэйшая, чым у 2020 годзе. Прадпрыемствы па вытворчасці азоту ў значнай ступені залежаць ад прыроднага газу для пераўтварэння хімічнай сыравіны ў гатовую прадукцыю, таму павышэнне цэн на прыродны газ уплывае на кошт угнаенняў. Значныя вытворцы ўгнаенняў, у тым ліку Кітай, Турцыя, Егіпет і Расія, таксама скарацілі экспарт у другой палавіне 2021 года, што яшчэ больш падштурхнула сусветныя цэны.

Больш свежым фактарам з'яўляюцца санкцыі Еўрапейскага саюза і ЗША адносна Беларусі, значнага экспарцёра калію, які з'яўляецца ключавым кампанентам мінеральных угнаенняў.

"Беларусь прадстаўляе 20 працэнтаў сусветнай вытворчасці калію, таму відавочна, што яна з'яўляецца важным пастаўшчыком. Калі гэты аб'ём не будзе пастаўляцца з Беларусі, то я не бачу нікога, хто быў бы гатовы павялічыць (пастаўкі.)", - сказаў Свейн Торэ Холсетэр, генеральны дырэктар нарвежскай кампаніі Yara International ASA, якая з'яўляецца адным з буйнейшых у свеце вытворцаў угнаенняў.

Галіновыя эксперты гавораць, што вытворчасць угнаенняў у Еўропе, верагодна, будзе абмежавана, пакуль цэны на прыродны газ там застаюцца высокімі. Дэфіцыт угнаенняў таксама ўзмацняецца гандлёвымі абмежаваннямі ў адносінах да значных пастаўшчыкоў.

Аб праблеме высокіх цэн на ўгнаенні ўжо гавораць аграрыі па ўсім свеце - ад фермераў у Паўднёвай Амерыцы, якія вырошчваюць авакада, кукурузу і каву, да ўладальнікаў плантацый какосаў і алейных пальмаў у Паўднёва-Усходняй Азіі.

"Фермы церпяць няўдачу", - сказаў The Wall Street Journal 61-гадовы Радрыга Ф'ера, які вырошчвае авакада, мандарыны і апельсіны на сваёй ферме ў Цэнтральнай Калумбіі. Паводле яго слоў, за апошнія месяцы цэны на ўгнаенні павялічыліся ўдвая.

Фаўсцін Лахуры Бітра, які вырошчвае насенне кукурузы, рысу і соі ў Кот-д'Івуары, заявіў, што калі цэны на ўгнаенні застануцца высокімі, яму давядзецца скараціць свае ўласныя пасевы ўдвая або больш. Ён не можа бясконца ўздымаць цэны на насенне, паколькі мясцовыя фермеры проста не змогуць за іх плаціць. "Калі я кажу ім, што цана насення складае $3 за кілаграм, яны плачуць", - сказаў Фаўсцін Лахуры Бітра.

Фермеры ў ЗША таксама маюць складанасці з купляй угнаенняў, некаторыя з іх вымушаны зрушваць тэрміны пасадкі культур. Але чакаецца, што наступствы будуць горшыя для фермераў з краін, якія сталі на шлях развіцця, дзе дробныя землеўласнікі маюць абмежаваны доступ да банкаўскіх крэдытаў і не могуць плаціць наперад за дарагія ўгнаенні.

Рост кошту на ўгнаенні робіць вырошчванне сельскагаспадарчых культур больш дарагім, і фермеры ў такой сітуацыі вымушаны скарачаць вытворчасць.

Сусветныя цэны на прадукты харчавання ў мінулым годзе ўжо выраслі да дзесяцігадовага максімуму. На думку спецыялістаў, скарачэнне вытворчасці яшчэ больш падштурхне рост цэн на прадукты ў 2022 годзе.

Такая сітуацыя пагоршыць праблему голаду, які ўжо востра стаіць у некаторых частках свету з-за страты працоўных месцаў у сувязі з пандэміяй, а таксама паскорыць інфляцыю.

Паводле даных Міжнароднага цэнтра распрацоўкі ўгнаенняў (IFDC), з-за высокіх цэн закупка ўгнаенняў у краінах Афрыкі на поўдзень ад Сахары можа ўпасці на 30 працэнтаў у 2022 годзе. Гэта прывядзе да скарачэння вытворчасці прадуктаў харчавання на 30 млн т, што эквівалентна патрэбнасцям у прадуктах харчавання 100 млн чалавек.

"Меншае выкарыстанне ўгнаенняў непазбежна паўплывае на вытворчасць і якасць прадуктаў харчавання, што паўплывае на даступнасць прадуктаў, паўплывае на даходы жыхароў сельскай мясцовасці", - сказаў Ёзеф Шмідхубэр, намеснік дырэктара аддзела гандлю і рынкаў Харчовай і сельскагаспадарчай арганізацыі Аб'яднаных Нацый. Паводле яго слоў, такая сітуацыя закране ў першую чаргу бедныя слаі насельніцтва.

Пандэмія каранавіруса доўжыцца ўжо трэці год. Тым часам усё больш домагаспадарак вымушаны скарачаць колькасць і якасць спажывання імі прадуктаў харчавання, гаворыцца ў справаздачы Сусветнага банка. Паводле яго даных, у 2020 годзе каля 2,4 млрд чалавек не мелі доступу да дастатковага харчавання, што на 320 млн больш, чым на год раней. Паводле даных Сусветнага банка, у мінулым годзе інфляцыя вырасла прыкладна ў 80 працэнтах краін з рынкам, які фармуецца, прычым прыкладна ў трэці з іх назіралася двухзначная інфляцыя на прадукты харчавання.

8 лютага 2022, Мінск
БЕЛТА