«Дваццатка» на Балі. Чым запомніўся саміт G20 у Інданезіі?

Адной з ключавых падзей глабальнага парадку дня на гэтым тыдні, безумоўна, стаў саміт G20, які днямі прайшоў на востраве Балі. За ходам форуму сачыў, без перабольшвання, увесь свет. Характэрнымі сталі трэнды, якія былі тут агучаны. Сустрэча «Групы 20» пакажа, ці могуць краіны сумесна супрацьстаяць крызісу, які ідзе, заявіў прэзідэнт Інданезіі Джока Відода напярэдадні форуму ў інтэрв'ю Le Fіgaro. «Мы не павінны дазволіць свету загразнуць у новай халоднай вайне», — заўважыў гаспадар саміту. Па словах інданезійскага лідара, свет цяпер апынуўся на парозе шматузроўневага крызісу, які закранае многія сферы — ад энергетыкі да харчавання. «На коне лёс мільёнаў чалавек па ўсім свеце», — дадаў ён і заявіў, што на форуме G20 краіны павінны дасягнуць «канкрэтных вынікаў». Чым адзначылася «дваццатка» на Балі?

Краіны «Групы 20» (у яе ўваходзяць Аргенціна, Аўстралія, Бразілія, Вялікабрытанія, Германія, Індыя, Інданезія, Італія, Канада, Кітай, Мексіка, Расія, ЗША, Турцыя, Францыя, Рэспубліка Карэя, Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка, Саудаўская Аравія, Японія, а таксама Еўрапейскі саюз) па выніках саміту ў Інданезіі прынялі сумесную заяву, у якой яны рэзка асуджаюць ваенныя дзеянні ва Украіне. Пра гэта паведаміла ТАСС. У дакуменце адзначаецца, што большасць краін G20 асудзіла ваенныя дзеянні ва Украіне, падкрэсліўшы, што вайна прыносіць людзям вялізныя пакуты і абвастрае праблемы, якія існуюць у сусветнай эканоміцы. У прыватнасці, цяпер назіраецца рост інфляцыі, парушэнне ланцужкоў паставак, узмацненне харчовай нестабільнасці. «Былі і іншыя погляды, розныя ацэнкі сітуацыі і санкцый», — канстатуецца ў заяве.

Выніковая дэкларацыя «Групы 20» — вялікая заслуга расійскіх дыпламатаў і з'яўляецца перамогай здаровага сэнсу. Пра гэта заявіў прэс-сакратар прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна Дзмітрый Пяскоў падчас канферэнц-кола. «Выніковая дэкларацыя «вялікай дваццаткі» — гэта хутчэй перамога здаровага сэнсу. Тут вялікая заслуга і нашых дыпламатаў, і нашай шэрпы (прадстаўнік прэзідэнта Расіі ў G20), і інданезійцаў, якія старшынствуюць у «дваццатцы», і індыйскіх дыпламатаў, якія атрымліваюць далей па эстафеце старшынства ў «дваццатцы», і кітайцаў. Не ўдалося рэалізаваць агрэсіўнасць калектыўнага Захаду і ўдалося выйсці на кампраміс. У цэлым ацэньваем вельмі пазітыўна. Там адлюстравана сітуацыя, у якой ёсць розныя пункты гледжання. Работа ў рамках «дваццаткі» будзе працягвацца», — заявіў Дзмітрый Пяскоў.

Краіны «Групы 20» таксама падкрэслілі важнасць рэалізацыі збожжавай здзелкі і выступілі за яе працяг. «Мы вітаем падпісанне пры пасрэдніцтве Турцыі і ААН двух пагадненняў па бяспечнай транспарціроўцы збожжа і прадуктаў харчавання з украінскіх партоў», — гаворыцца ў выніковым дакуменце саміту. Акрамя таго, G20 абавязваюцца прыняць тэрміновыя меры для вырашэння праблемы голаду і дапамогі краінам, якія развіваюцца. Краіны — удзельніцы інданезійскага саміту заклікалі дзяржавы аказаць дапамогу краінам, якія найбольш пацярпелі ад харчовага крызісу. У G20 таксама выступаюць за вывядзенне гуманітарнай дзейнасці з-пад дзеяння санкцый і заклікаюць усе краіны падтрымаць ініцыятыву. Краіны «Групы 20» заявілі аб недапушчальнасці прымянення або пагрозы прымянення ядзернай зброі. Падкрэсліваецца, што цяперашняя эпоха не павінна стаць эпохай вайны. Мірнае вырашэнне канфліктаў, дыпламатыя і дыялог сёння маюць найважнейшае значэнне.

Краіны G20 выказалі сваю прыхільнасць барацьбе з энергетычнай беднасцю і забеспячэнню стабільнасці на рынках энергарэсурсаў. «Мы абавязуемся знайсці рашэнні для дасягнення стабільнасці, празрыстасці і даступнасці энергетычных рынкаў», — падкрэсліваецца ў выніковай заяве. Акрамя таго, краіны «Групы 20» абавязаліся паскорыць працэс пераходу на альтэрнатыўныя крыніцы энергіі, а таксама дасягаць мэт у сферы клімату пры дапамозе ўмацавання ланцугоў паставак энергарэсурсаў і дыверсіфікацыі ў галіне энергетыкі. У G20 падкрэслілі неабходнасць забеспячэння таго, каб попыт на энерганосьбіты адпавядаў даступным па кошце пастаўкам энергіі.

Бакі таксама заявілі аб сваім абавязацельстве змагацца са зменамі клімату і пацвердзілі мэту дасягнуць «глабальных чыстых нулявых выкідаў парніковых газаў (вугляроднай нейтральнасці) да сярэдзіны стагоддзя. У G20 адзначаюць важнасць і актуальнасць барацьбы з дэзынфармацыяй, а таксама супрацьдзеяння пагрозам у кіберпрасторы.

Адной з цэнтральных падзей саміту стала двухбаковая сустрэча старшыні КНР Сі Цзіньпіна і прэзідэнта ЗША Джо Байдэна. Яна працягвалася больш чым тры гадзіны. Перагаворы сталі першай вочнай сустрэчай Сі Цзіньпіна і Байдэна пасля таго, як Байдэн заняў пасаду прэзідэнта ЗША. Апошні раз яны сустракаліся вочна ў 2017 годзе ў Давосе, тады Байдэн быў віцэ-прэзідэнтам ЗША. Сі Цзіньпін заявіў аб неабходнасці працаваць з усімі краінамі, каб «прынесці надзею на мір і ўпэўненасць у глабальнай стабільнасці».

«Чалавецтва сутыкаецца з беспрэцэдэнтнымі выклікамі, свет стаіць на ростанях, і куды рухацца — пытанне, аб якім задумваемся не толькі мы, але і ўсе краіны», — цытуе кітайскага лідара РІА «Навіны». Амерыканскі прэзідэнт у сваю чаргу выказаў меркаванне, што ЗША і Кітай могуць пераадолець рознагалоссі. Байдэн заявіў Сі Цзіньпіну, што Злучаныя Штаты прадоўжаць канкурыраваць з КНР, але гэта саперніцтва «не павінна перарасці ў канфлікт».

Па словах Сі Цзіньпіна, глабальны працэс развіцця сутыкаецца з беспрэцэдэнтнымі праблемамі, і краіны, якія развіваюцца, найбольш уразлівыя, падвяргаюцца моцнаму ўдару. Устанаўленне міру ва ўсім свеце патрабуе сур'ёзнага стаўлення да законных інтарэсаў бяспекі ўсіх краін. Пра гэта заявіў старшыня КНР Сі Цзіньпін падчас сустрэчы з генсекам ААН Антоніу Гутэрышам на палях саміту. «Для дасягнення міру ва ўсім свеце неабходна выконваць мэты і прынцыпы Статута ААН і сур'ёзна ставіцца да законных інтарэсаў бяспекі ўсіх краін», — цытуе Сі Цзіньпіна Цэнтральнае тэлебачанне Кітая.

Індыя далучылася да Кітая, Бразіліі, Саудаўскай Аравіі, Інданезіі і некаторых іншых членаў G20, каб выступіць супраць дзеянняў заходняга блока, накіраваных на канкрэтнае асуджэнне Расіі з-за Украіны. Аб гэтым паведаміла індыйская газета The Economіc Tіmes. Індыя на саміце «Групы 20» дамагалася таго, каб цэнтральнымі тэмамі парадку дня былі пытанні эканомікі і фінансаў, а не сітуацыя вакол Украіны. Аб гэтым паведаміла The Economіc Tіmes са спасылкай на крыніцы.

Саміт у Інданезіі зафіксаваў наяўнасць расколу паміж інтарэсамі і намерамі Захаду і астатніх дзяржаў свету. Такое меркаванне выказаў ТАСС праграмны дырэктар клуба «Валдай» Цімафей Бардачоў.

«Вынікі саміту паказалі раскол паміж інтарэсамі і намерамі яго ўдзельнікаў: для ЗША і іх саюзнікаў у Еўропе G20 — гэта спосаб прасоўвання сваіх вузкіх канкрэтных і імгненных інтарэсаў, а для астатніх дзяржаў — усё яшчэ спосаб абмяркоўваць сусветныя праблемы. Вось гэта галоўная супярэчнасць, якую мы ўбачылі на саміце», — сказаў ён. Разам з тым Бардачоў мяркуе, што пакуль рана казаць аб тым, што саміт замацаваў рух свету да ўсталявання новага парадку, шматпалярнасці. «Гэты саміт пакуль прайшоў пад знакам барацьбы Захаду за захаванне старога парадку», — адзначыў суразмоўца інфармагенцтва.

Краіны «Групы сямі» (G7), якая аб'ядноўвае вядучых членаў НАТА і Японію, не здолелі сябе прыкметна праявіць на саміце «дваццаткі» на востраве Балі, у прыватнасці з-за адноснага падзення іх эканамічнай ролі. Такое меркаванне выказала вядучая японская дзелавая газета Nіkkeі, каментуючы вынікі сустрэчы. Як вядома, у «сямёрку» ўваходзяць Вялікабрытанія, Германія, Італія, Канада, ЗША, Францыя і Японія.

Газета нагадала, што цяперашнія лідары Вялікабрытаніі, Германіі і Італіі занялі свае пасады ўжо пасля папярэдняга саміту «дваццаткі» ў Рыме ў кастрычніку 2021 года, яны не надта праявілі сябе на нарадзе на Балі. Сярод гэтых дзеячаў, адзначае Nіkkeі, пакуль няма фігур маштабаў былога канцлера ФРГ Ангелы Меркель, якая, на думку выдання, «у свой час была тварам Еўропы», ці нават брытанскага экс-прэм'ера Борыса Джонсана, які «заўсёды прыцягваў да сябе ўвагу». Газета адзначае таксама, што прэзідэнт ЗША Джо Байдэн і японскі прэм'ер Фуміё Кісіда не могуць пахваліцца высокім узроўнем грамадскай падтрымкі ва ўласных краінах, што таксама адбіваецца, на думку выдання, на іх міжнародных пазіцыях. Да таго ж на «сямёрку», нагадвае Nіkkeі, у 2008 годзе, напрыклад, прыпадала 50 працэнтаў валавога ўнутранага прадукту планеты, аднак цяпер іх доля ўжо ніжэйшая за палову сусветнага ВУП. «Вялікая верагоднасць таго, што яна будзе скарачацца і надалей», — падкрэсліла японскае выданне.

Захад праявіў крывадушнасць па шэрагу тэм на саміце «Групы 20», але выніковая дэкларацыя паказала, што пазіцыя G7 перастала быць дамінантнай, заявіла РІА «Навіны» шэрпа Святлана Лукаш. Крывадушнасць прадстаўнікі краін праявілі, у прыватнасці, па кліматычным пытанні і па тэме прадуктовай здзелкі.

«Дэкларацыя гэтага года адрозніваецца тым, што голас «сямёркі» ўжо не дамінуе», — растлумачыла Святлана Лукаш. Паводле яе слоў, Расіі з партнёрамі па БРІКС і іншымі дружалюбнымі краінамі атрымалася «выраўнаваць баланс па ўсіх тэмах: ці то харчовая бяспека, клімат або пытанні лічбавай трансфармацыі або энергетыкі». На G20 абмяркоўваўся пераход на разлікі ў нацвалютах. «Паступова, марудна, але баланс сіл усё ж мяняецца. Можа, варта было б неяк гэтую справу рабіць і хутчэй, але, прынамсі, хоць гэта адбываецца — ужо добра», — падкрэсліла шэрпа.

Чытачы брытанскага таблоіда The Daіly Maіl адрэагавалі на публікацыю, прысвечаную вынікам саміту краін G20 і яго выніковай дэкларацыі. Як адзначае выданне, выніковы дакумент не хавае разыходжанняў наконт канфлікту ва Украіне. Асцярожныя і старанна адпрацаваныя фармулёўкі адбілі напружанасць, якая панавала на форуме, а таксама супрацьдзеянне шэрагу краін спробам ЗША і іх саюзнікаў ізаляваць Расію.

«Вось вам самы відавочны доказ: Захад і ЗША больш не кіруюць светам. Няма гегемоніі ЗША. Пятнаццаць новых краін плануюць уступіць у БРІКС, пакуль Байдэн беспаспяхова спрабуе зачараваць Сі Цзіньпіна», — заявіў адзін з каментатараў. «І хто ж гэта тыя, хто не асудзіў Расію?» — задаўся пытаннем другі чытач. «Ды палова чалавецтва, калі не больш! Кітай, Саудаўская Аравія, Мексіка, Паўднёвая Афрыка. Індыя, Бразілія, Турцыя... Хіба мала? Яны ўсё прадаўжаюць развіваць адносіны з Расіяй. У іх няма ніякіх інтарэсаў у гэтым канфлікце», — падкрэсліў яшчэ адзін каментатар.

«Якой лаяльнасці ў адносінах да сябе патрабуе Захад? Свет страціў розум? Захад запалохвае, урываецца і разбурае, а яго ўлада слабее. Гэта стагоддзе Кітая і Індыі, і гэта правільна, паколькі яны складаюць амаль 30 працэнтаў насельніцтва планеты», — выказаў меркаванне чытач The Daіly Maіl. «Джо Байдэн на Балі на саміце G20 выглядаў проста жудасна. Самыя апошнія старыя ў самым бедным доме састарэлых выглядаюць лепш. Гэта проста страшна!» — дадаў яшчэ адзін каментатар.

Пасля завяршэння фінальнай сесіі прайшла ўрачыстая цырымонія, падчас якой Джока Відода ўручыў індыйскаму прэм'еру Нарэндры Модзі малаток, які сімвалізуе старшынства ў G20 (Нью-Дэлі афіцыйна прыме эстафету 1 снежня). Перад тым як расстацца з запаветным малатком, прэзідэнт Відода паспеў забіць апошні цвік свайго лідарства ў «дваццатцы».

«Наша старшынства пачалося з надзеі на ўсёабдымнае аднаўленне свету пасля пандэміі. Аднак з'явіліся новыя выклікі, якія не толькі перашкаджаюць аднаўленню, але і пагражаюць увесці свет у яшчэ глыбейшы крызіс. У якасці старшыні G20 Інданезія шукала найлепшыя рашэнні на працягу года свайго лідарства», — прызнаўся Джока Відода.

Налета «дваццатка» можа пашырыцца. Пытанне аб членстве Афрыканскага саюза (АС) у «Групе 20» разгледзяць на саміце гэтага аб'яднання, які адбудзецца ў Індыі ў 2023 годзе. Пра гэта, як паведаміла Agence de Presse Senegalaіse (APS), заявіў прэзідэнт Сенегала, дзейны старшыня Афрыканскага саюза Макі Саль. Кіраўнік АС згадаў сваю сустрэчу са старшынёй КНР Сі Цзіньпінам, якая адбылася на палях саміту на Балі. «Я вітаю цудоўнае супрацоўніцтва Кітая з Афрыкай, і ў прыватнасці з Сенегалам, а таксама наша супадзенне поглядаў па асноўных пытаннях, якія маюць агульны інтарэс», — падкрэсліў ён. Так што канструкцыя «дваццаткі», здаецца, набывае ўсё больш цікавыя абрысы.

Аўтар: Захар Бурак
Звязда, 20 лістапада 2022