Гуд бай, Амерыка. Чаму «здзьмуліся» Штаты?

Экс-прэзідэнт ЗША Дональд Трамп палічыў рэйтынг адабрэння дзеючага кіраўніка дзяржавы Джо Байдэна завышаным і заявіў у эфіры Fox News, што Амерыка коціцца ў пекла праз палітыку цяперашняй адміністрацыі. Ён растлумачыў, што ў гарадах, дзе кіруюць аднапартыйцы дзеючага кіраўніка дзяржавы, злачыннасць зашкальвае. У Штаты масава прыбываюць крымінальнікі з іншых краін, прычым размова ідзе не толькі пра найбліжэйшых суседзяў, а пра больш як сотню краін.

 «Іх ніхто не правярае, з імі не праводзяць гутаркі, ды мы нават не ведаем, адкуль яны бяруцца. Сярод іх, дарэчы, ёсць тэрарысты», — растлумачыў Трамп. Раней ён абвінаваціў цяперашняга амерыканскага лідара ў разбурэнні краіны. Сярод памылак дзеючай адміністрацыі экс-прэзідэнт назваў хаатычны вывад амерыканскай арміі з Афганістана, рост інфляцыі, беспарадкі на граніцы і сітуацыю з каранавірусам. Эксперты заўважаюць, што ЗША шмат у чым страцілі свае геапалітычныя пазіцыі на міжнароднай арэне. Чаму «здзьмуліся» Штаты?

Ваенная аперацыя Расіі ва Украіне нечакана выявіла на амерыканскім кантыненце гістарычных маштабаў раскол. Краіны лацінаамерыканскага рэгіёна сыходзяць з-пад уплыву Белага дома і набываюць палітычную самастойнасць, адзначыў vz.ru. Адметным падаецца расклад сіл у Генасамблеі ААН падчас разгляду рэзалюцыі па Украіне. За прагаласавала 141 дзяржава, 35 устрымаліся і ўсяго пяць, уключаючы саму Расію і Беларусь, выступілі супраць.

ЗША пагражалі санкцыямі тым краінам, якія не падтрымаюць рэзалюцыю Генеральнай Асамблеі ААН. Аб гэтым заявіла на брыфінгу афіцыйны прадстаўнік МЗС Расіі Марыя Захарава. «Заходнія краіны на чале з ЗША прыклалі, вядома, неймаверныя намаганні, каб забяспечыць шырокае адабрэнне гэтага дакумента, — адзначыла Марыя Захарава. — У ход пайшлі ўсе метады ўздзеяння — наогул усе. Працавалі як у Нью-Ёрку, так і па сталіцах. Быў і непрыкрыты шантаж, былі спробы подкупу, а былі пагрозы санкцыямі. Вось так было выбіта міжнароднае адзінства. І не трэба потым расказваць, што гэта адзіны голас Генасамблеі. Калі паднеслі санкцыйнае дула да галавы іншай дзяржавы, якая не можа ў прынцыпе гэтаму процістаяць, — іншага выйсця няма».

Здаецца, ЗША ўдалося такім чынам назбіраць шмат саюзнікаў. Але гэта толькі на першы погляд. Сярод тых, хто прагаласаваў за, ёсць дзяржавы, у якіх цудоўныя адносіны з Расіяй, у тым ліку і ў кантэксце бягучага крызісу. Напрыклад, найбуйнейшая лацінаамерыканская краіна — Бразілія. Яе прэзідэнт Жаір Балсанару ўпэўнена заяўляе, што ніякіх прэтэнзій да Масквы не мае, а супрацоўніцтва з ёй для яго вельмі каштоўнае. І гэта пры тым, што ў сваёй знешняй палітыцы ён яшчэ ўчора аддаваў перавагу ісці ў фарватары ЗША — проста зараз не ў сілах знайсці агульную мову з Джо Байдэнам.

Далей — больш. Сярод тых, хто ўстрымаўся, найбуйнейшыя дзяржавы свету — Кітай і Індыя. Яны аб'ядналіся на гэтай платформе. Галасаванне ў Генасамблеі выявіла тое, што Лацінская Амерыка выйшла з геапалітычнай апекі ЗША і жыве цяпер самастойным жыццём, дзе ў цэнтры знаходзяцца нацыянальныя інтарэсы. Схіліўшы да супрацьстаяння з Масквой амаль усю Еўропу, амерыканцы страцілі суседні кантынент. Нават Лопес Абрадор, прэзідэнт Мексікі, якая мяжуе з ЗША, у адрозненне ад Балсанару ідэалагічна блізкі да байдэнаўскіх дэмакратаў, выказаўся выразна, без усялякіх двухсэнсоўнасцяў: «Мы не будзем аб'яўляць санкцыі супраць Расіі і прымаць карныя меры эканамічнага тыпу, таму што хочам захаваць добрыя адносіны». Аналагічнае рашэнне ў рознай танальнасці прыняла большасць дзяржаў Лацінскай Амерыкі.

Ёсць меркаванне, што прычыны такой сітуацыі варта шукаць у тоўшчах амерыканскага мінулага, пачынаючы з «дактрыны Манро», названай па імені пятага прэзідэнта ЗША, заўважыў vz.ru. Яе сутнасць простая: «Амерыка для амерыканцаў». Еўрапейскія дзяржавы не лезуць у справы падвойнага кантынента і не спрабуюць вярнуць сабе згубленыя калоніі, а ЗША, у сваю чаргу, не ўмешваюцца ў справы Старога Свету.

Гэтая дактрына адвадзіла ад Амерыкі еўрапейскіх драпежнікаў, але ператварыла лацінаамерыканскі свет у задні двор Злучаных Штатаў. Найбліжэйшага суседа — Мексіку — яны парэзалі на кавалкі, значна павялічыўшы сваю тэрыторыю, а астатнія дзяржавы рэгіёна прывучалі да паслухмянасці агнём і мячом па неабходнасці. У 1912-м амерыканцы акупавалі Нікарагуа на 21 год, у 1915-м — Гаіці на 19 гадоў, у 1916-м — Дамінікану на восем, а ў 1965-м яе ж паўторна яшчэ на год. Куба таксама была акупаваная двойчы, не лічачы спробы ваеннай інтэрвенцыі ўжо пры Кастра. У 1983-м было ўварванне ў Грэнаду, у 1989-м — у Панаму, у 1994-м зноў у Гаіці. І толькі ў апошнім выпадку ваенная аперацыя была ўзгоднена Саветам Бяспекі ААН.

Аперацыі ЦРУ супраць суверэнных урадаў Лацінскай Амерыкі падліку наогул не паддаюцца — аб дзейнасці супраць Сальвадора Альендэ ў Чылі ведаюць усе, а пра многіх іншых не ведае ніхто. У гады халоднай вайны Штаты амаль не спасылаліся на «дактрыну Манро», але, па сутнасці, захоўвалі яе прынцыпы: у дзвюх Амерык павінен быць толькі адзін гаспадар, ён жа жандар.

Пры гэтым варта мець на ўвазе эксплуатацыю насельніцтва асобных краін з боку амерыканскіх прамыслоўцаў, злачынцаў і прамыслоўцаў-злачынцаў, якая дасягаецца праз карумпаванне эліт (хрэстаматыйны прыклад — рэжым Батысты на Кубе). Так атрымаецца завершаная карціну, у якой каланіяльнае мінулае Лацінскай Амерыкі завязана не толькі на Еўропу як «старога» каланізатара, але і непасрэдна на ЗША як каланізатара новага тыпу, адзначыў vz.ru. Цяпер расклад змяніўся, і выявілася, што больш няма не толькі ўвогуле аднапалярнага свету — няма нават аднапалярнай Амерыкі ў прыватнасці.

Устрымаўся пры галасаванні на Генеральнай Асамблеі ААН і Пакістан. Паводле інфармацыі выдання The Tіmes, раней паслы 22 краін апублікавалі сумесны ліст, у якім папрасілі Ісламабад падтрымаць рэзалюцыю. Прэм'ер-міністр Пакістана Імран Хан жорстка раскрытыкаваў заходніх дыпламатаў. «Вы што пра нас думаеце? Што мы вашы рабы, якія зробяць усё, што ім скажаш?» — абурыўся палітык. Імран Хан нагадаў: апошні раз, калі Пакістан падтрымаў дзеянні ЗША і НАТА ў Афганістане, па краіне пракацілася хваля гвалту і нездавальнення.

«Калі ЗША не могуць стварыць крызіс, то кампаніі па вытворчасці зброі не могуць працаваць на максімуме. Ім трэба ствараць крызісы, каб забяспечыць інтарэсы гэтай мафіі», — сказаў духоўны лідар і кіраўнік Ірана Алі Хаменеі, паведаміла ТАСС.

Па словах прадстаўніка 5-й сесіі Усекітайскага сходу народных прадстаўнікоў (УСНП, парламент) 13-га склікання Чжана Есуя, Вашынгтон злоўжывае рычагамі ідэалагічнага ўздзеяння для ўзмацнення раз'яднанасці ў свеце. «ЗША ствараюць сваё «кола сяброў», фарміруюць блокі для ўзмацнення супрацьстаяння», — удакладніў ён. Афіцыйны прадстаўнік таксама адзначыў, што такія дзеянні «маральна састарэлі і ні да чаго не прывядуць».

«Кола сяброў» апошнім часам значна звузілася. Адметнай тут падаецца інфармацыя наконт таго, што кіраўнікі дзвюх блізкаўсходніх дзяржаў днямі адмовіліся ад тэлефонных перагавораў з прэзідэнтам ЗША Джо Байдэнам, які хацеў абмеркаваць сітуацыю вакол Украіны і магчымасць нарошчвання нафтаздабычы для зніжэння сусветных цэн на вуглевадароды. Аб гэтым паведаміла амерыканская газета The Wall Street Journal. «Былі чаканні адносна тэлефоннага званка, аднак ён не адбыўся», — прыводзіць выданне словы амерыканскага чыноўніка адносна планаў перагавораў Джо Байдэна з наследным прынцам Саудаўскай Аравіі Мухамедам бен Сальманам Аль Саудам. Паводле яго слоў, размова павінна была пайсці аб павелічэнні аб'ёмаў здабычы нафты з-за росту цэн на энерганосьбіты ва ўмовах санкцый заходніх краін у адносінах да Расіі.

Паводле інфармацыі выдання, аналагічнае рашэнне адмовіцца ад правядзення тэлефонных перагавораў прыняў і спадчынны прынц Абу-Дабі, намеснік галоўнакамандуючага Узброенымі сіламі Аб'яднаных Арабскіх Эміратаў (ААЭ) шэйх Мухамед бен Заід Аль Нахаян. Як адзначае WSJ, пасля таго, як два лідары блізкаўсходніх краін адмовіліся размаўляць з кіраўніком Белага дома, яны на мінулым тыдні правялі тэлефонныя перагаворы з Прэзідэнтам Расіі Уладзімірам Пуціным.

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка таксама днямі правёў тэлефонную размову з Мухамедам бен Заідам аль-Нахаянам. Аб гэтым паведамілі ў прэс-службе беларускага лідара. Падчас размовы абмяркоўваліся двухбаковыя адносіны паміж Беларуссю і ААЭ, а таксама сітуацыя ў рэгіёне — у цэнтры Еўропы і ва Украіне.

«Хто ўвогуле зрабіў ЗША аднаасобным арбітрам у міжнародных адносінах? Што гэта за міжнародны парадак такі, які дазваляе Злучаным Штатам вызначаць, што могуць і што не могуць рабіць іншыя краіны?» — задаецца пытаннем аўтар амерыканскага кансерватыўнага часопіса The Amerіcan Conservatіve Род Дрэер. Ён прыходзіць да высновы, што «той новы сусветны парадак, у якім мы жывём, гэта постамерыканскі сусветны парадак, у якім Злучаныя Штаты з'яўляюцца на сусветнай арэне сілай, якая здзьмулася. Амерыканцам вельмі цяжка змірыцца з думкай, што мы ўжо не тыя, якімі былі раней».

Пакуль Джо Байдэн спрабуе вырашыць праблемы ўнутры краіны і займець давер Штатаў, «якія вагаюцца», Еўропа пачынае сумнявацца ў надзейнасці амерыканскага лідара, піша нямецкая газета Dіe Welt. «Ці можа 79-гадовы Байдэн, самы стары прэзідэнт у амерыканскай гісторыі, быць лідарам заходняга свету? Ці можа ён абараніць Еўропу?» — задаецца пытаннем аўтар артыкула.

Тым часам цэны на бензін у ЗША працягваюць біць гістарычныя рэкорды, а эксперты прагназуюць працяг росту на паліва. Расійскі тэлежурналіст Валянцін Багданаў перакананы: Амерыка сёння загнала сябе ў вельмі няпростую эканамічную сітуацыю. Аб гэтым эксперт заявіў падчас стрыму на YouTube-канале «Салаўёў LІVE». «Байдэна высмейваюць ужо, вядома, і рэспубліканцы, і СМІ. У свой час, прыйшоўшы да ўлады, Байдэн завярнуў некалькі важных праектаў у нафтавай сферы, разагнаў інфляцыю з дапамогай «верталётных грошай». Усё гэта паўплывала на цэны на нафту, ну і як вынік Амерыка пры ім стала яшчэ больш залежнай ад экспарту нафты», — зазначыў журналіст.

Валянцін Багданаў нагадаў, што амерыканцы сутаргава паспрабавалі замясціць расійскую нафту венесуэльскай — і атрымалі ад варот паварот. «Наогул лічылася заўсёды, што пяць долараў за галон бензіну — катастрофа для эканомікі Штатаў. Цяпер у Нью-Ёрку ўжо падпаўзае да $5, а на заходнім узбярэжжы — і да 7, 8 і 9 долараў, і ўжо кажуць, што будзе $10. Ну пасля $10 проста вельмі многія амерыканцы паставяць машыны «на прыкол», і вось тут пачнуцца галоўныя праблемы», — падкрэсліў Валянцін Багданаў.

Лагістыка ў Амерыцы такая, што асноўная маса перавозак ажыццяўляецца трэйлерамі, а не чыгункай, якая, да таго ж, не электрыфікавана. «Гэта і так адбываецца на фоне 40-гадовых максімумаў па інфляцыі ў Злучаных Штатах», — канстатаваў Валянцін Багданаў.

Усё гэта вынік санкцый, якія быццам бумеранг вярнуліся да тых, хто іх «запусціў». Пры гэтым хвалі пайшлі па ўсім свеце. «Ва ўмовах слабага аднаўлення сусветнай эканомікі неабмежаванае ўвядзенне санкцый наносіць шкоду стабільнасці міжнародных вытворчых ланцужкоў, пагаршае харчовы і энергетычны крызісы, а таксама паніжае ўзровень дабрабыту жыхароў усіх краін», — адзначыў міністр замежных спраў Кітая Ван І падчас размовы па відэасувязі са сваім французскім калегам Жан-Івам Ле Дрыянам, паведаміла ТАСС.

Яскравы прыклад — сітуацыя з угнаеннямі. Высокія цэны на гэтыя незаменныя кампаненты вымушаюць фермераў па ўсім свеце скарачаць вытворчасць, што можа ўзмацніць глабальны голад на планеце. Рост цэн прадыктаваны глабальнымі затратамі на энергію, а таксама санкцыямі Еўрапейскага саюза і ЗША ў адносінах да Беларусі, якая з'яўляецца буйным экспарцёрам калію, піша амерыканская газета The Wall Street Journal.

Рост кошту ўгнаенняў робіць вырошчванне сельскагаспадарчых культур больш дарагім, і фермеры ў сітуацыі, якая склалася, вымушаны скарачаць вытворчасць. Сусветныя цэны на прадукты харчавання ў мінулым годзе ўжо выраслі да дзесяцігадовага максімуму. На думку спецыялістаў, скарачэнне вытворчасці яшчэ больш паўплывае на рост цэн на прадукты ў 2022 годзе. Такая сітуацыя пагоршыць праблему голаду, які ўжо востра стаіць у некаторых частках свету з-за страты працоўных месцаў у сувязі з пандэміяй, а таксама паскорыць інфляцыю.

Паводле даных Міжнароднага цэнтра распрацоўкі угнаенняў (ІFDC), з-за высокіх коштаў закуп угнаенняў у краінах Афрыкі на поўдзень ад Сахары можа сёлета абваліцца амаль на трэць. Гэта прывядзе да скарачэння аб'ёмаў вытворчасці прадуктаў харчавання на 30 мільёнаў тон, што эквівалентна патрэбам у ежы 100 мільёнаў чалавек.